Wystąpienie RPO do Ministra Finansów w unikania sprawie podwójnego opodatkowania obywateli polskich

Dr Janusz Kochanowski, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Finansów z potrzebą podjęcia działań, zmierzających do unikania podwójnego opodatkowania obywateli polskich pracujących w Austrii, Królestwie Niderlandów, Belgii, Danii i Finlandii:

Szanowna Pani
prof. dr hab. Zyta Gilowska
Wiceprezes Rady Ministrów
Minister Finansów
WARSZAWA

Z satysfakcją przyjąłem wiadomość o podpisaniu w dniu 20 lipca 2006 r. w Londynie Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych, która zastąpi dotychczas obowiązującą umowę między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i zysków majątkowych, podpisaną w Londynie dnia 16 grudnia 1976 r. (Dz. U. z 1978 r. Nr 7, poz. 20).

Przyjęcie w Konwencji metody wyłączenia z progresją – powodującej zwolnienie z opodatkowania w Polsce wynagrodzeń za pracę najemną wykonywaną przez polskich obywateli w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – spełnia oczekiwania licznej grupy Polaków, którzy pracują w tym państwie.

W skierowanym do Pani Premier wystąpieniu z dnia 22 marca 2006 r. nr RPO – 525832-VI/06/AB zwracałem jednak uwagę, iż kwestia sprawiedliwego – w odczuciu społecznym – ukształtowania w Polsce zasad opodatkowania wynagrodzeń uzyskiwanych przez polskich obywateli pracujących za granicą nie ogranicza się do osób pracujących w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Nadmierne – nie uwzględniające rzeczywistych kosztów utrzymania w państwie wykonywania pracy – opodatkowanie w Polsce wynagrodzeń za pracę najemną wykonywaną za granicą stanowi problem obywateli polskich pracujących we wszystkich państwach, z którymi Polska zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidujące metodę proporcjonalnego odliczenia (kredytu podatkowego) lub z którymi Polska nie zawarła umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Niekorzystne ukształtowanie ich sytuacji podatkowej pogłębiają uregulowania ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), które przy naliczaniu należności podatkowej tych osób nie pozwalają na uwzględnienie– w wielu przypadkach zdecydowanie wyższych niż w Polsce - kosztów utrzymania oraz na odliczenie płaconych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Wprawdzie rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 732 z dnia 26 czerwca 2006 r.) przewiduje złagodzenie obciążenia podatkowego dochodów z pracy najemnej uzyskanych poczynając od 2006 r. przez polskich obywateli pracujących za granicą, jednak nie wydaje się, aby proponowana zmiana – o ile zostanie uchwalona przez Sejm RP – została pozytywnie oceniona przez samych zainteresowanych. Nie będzie dla nich zrozumiałe, jakie względy spowodowały przyjęcie zwolnienia w wysokości 30 % diety za każdy dzień pobytu za granicą, a nie jej całości lub 50 % czy 70 %. Osoby zainteresowane pamiętają, że wejście w życie z dniem 1 stycznia 2004 r. ustawy z 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202, poz. 1956 z późn. zm.) w znacząco niekorzystny sposób zmieniło sytuację podatkową obywateli polskich pracujących za granicą, w tym w Holandii. Zostało to spowodowane uchyleniem w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych punktu 81 przewidującego zwolnienie od podatku dochodów osób fizycznych przebywających czasowo za granicą, wydatkowanych na zakwaterowanie oraz zmianą punktu 20 przewidującego – do końca 2003 r. – zwolnienie od podatku dochodów m. in. ze stosunku pracy otrzymywanych przez osoby, przebywające czasowo za granicą w wysokości odpowiadającej równowartości diet obliczonych za okres, w którym była wykonywana praca. Zwolnienie zostało ograniczone do dochodów nieprzekraczających rocznie równowartości trzydziestu diet z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju.

W skargach, które nieprzerwanie wpływają do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wnioskodawcy zgodnie podnoszą zarzut, że przyjęcie w zawartych przez Polskę umowach dwóch różnych metod eliminacji podwójnego opodatkowania – proporcjonalnego odliczenia i wyłączenia z progresją – kształtuje sytuację podatkową w Polsce osób uzyskujących przychody z pracy najemnej wykonywanej za granicą w krańcowo różny sposób i uzależnia ją wyłącznie od przyjętej w umowie metody unikania podwójnego opodatkowania. O tym, czy dochód z pracy uzyskany w konkretnym państwie jest w Polsce zwolniony od podatku, czy też nie korzysta ze zwolnienia w żadnej natomiast mierze nie rozstrzygają koszty koniecznego utrzymania, które musi ponieść osoba wykonująca pracę, a które w wielu państwach, w których pracują Polacy, są znacznie wyższe niż w Polsce. Obciążenia podatkowego nie zmniejszają obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Tę sytuację skarżący się, pracujący w innych ...