Planowanie spadkowe w rodzinie – pułapki dziedziczenia ustawowego

Obowiązujące powszechnie przepisy zzakresu dziedziczenia nieraz przyczyniały się dopowstania niepowetowanych strat, zarówno majątkowych, jak iinnych, trudniej policzalnych (bo jak przeliczyć napieniądze trwały rozpad relacji rodzinnych?). Przyjrzyjmy się wybranym ryzykom, zktórymi się tu spotykamy.

Najpierw bardzo ogólna definicja: spadek to zespół praw i obowiązków majątkowych, które należą do nas i przechodzą na spadkobierców. Od strony prawnej masa spadkowa postrzegana jest jako całość. Nie dziedziczymy więc domu, samochodu, obrazów na ścianach i kolekcji monet, lecz całość albo ułamkową część spadku (np. ¹/₃).

Mówiąc inaczej, dopóki nie dokonamy działu spadku, dopóty mamy po ¹/₃ udziału w częściach ułamkowych działki z domem, samochodu, obrazu czy też kolekcji monet.

Co moje, co wspólne?

Aby ustalić, co wchodzi do spadku, warto wiedzieć, co do nas należy i jak kwalifikuje się to we współwłasności małżeńskiej. Jeśli w małżeństwie nie ma intercyz (umów majątkowych małżeńskich), wówczas wszystkie składniki nabyte po ślubie objęte są wspólnością ustawową małżeńską (współwłasność łączna). Nie ma znaczenia, na kogo są zarejestrowane dane prawa (np. czy samochód, udziały w spółce jawnej lub konto w banku są na nazwisko tylko jednego czy obojga małżonków), ważne – kiedy zostały nabyte.

Zasada jest prosta: co po ślubie – po ślubie stanowi składnik majątku wspólnego. Są jednak wyjątki: jeśli nabyliśmy coś przed ślubem albo po ślubie na podstawie dziedziczenia lub darowizny – co do zasady stanowi to nasz majątek osobisty. Jeśli małżonek jest wspólnikiem spółki cywilnej, to od 20 stycznia 2005 r. wszystkie składniki majątkowe nabyte przez wspólników tej spółki do współwłasności łącznej, stanowią majątek osobisty tego małżonka, a nie majątek wspólny małżeński.

Podobnie w praktyce traktowane są udziały w spółkach prawa handlowego powstałych w wyniku przekształcenia ze spółki cywilnej dokonanego po 20 stycznia 2005 r., kiedy zmieniły się przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w tym zakresie.

Jak to się ma do spadkobrania? Kiedy umiera jeden z małżonków, małżeństwo wygasa i następuje podział majątku wspólnego. W jaki sposób? Każdemu z małżonków przypada po ¹/₂ współwłasności wczęściach ułamkowych do każdego składnika majątku albo prawa, które były wcześniej wspólne. Połówka zostaje u żyjącego małżonka, druga połówka zaś wraz z całym majątkiem osobistym wchodzi do spadku, staje się masą spadkową i jest dziedziczona przez spadkobierców ustawowych (jeśli nie sporządzono testamentu).

Jeśli nie było majątku wspólnego, do spadku wchodzi jedynie majątek osobisty zmarłego. To wszystko przekłada się na proporcje w dziedziczonym majątku.

Brat ojca ma brata, który ma syna z pierwszego małżeństwa swojej drugiej żony

Kto dziedziczy? To bardzo istotne pytanie. Katalog spadkobierców ustawowych jest powszechnie znany i nie chcę go tutaj powielać. Ważne, by w n...