Nieruchomości i świadczenia nieodpłatne

Pytanie: Czy przekazanie gruntu spółce cywilnej, gdy wspólnikami są właściciele gruntu, stanowi dla niej nieodpłatne świadczenie i tym samym przychód podatkowy?

Zgodnie z art. 4 ust. 2 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807 z późn. zm.) przedsiębiorcami są wspólnicy spółki. Spółka cywilna nie posiada własnego majątku, bowiem majątek wniesiony do spółki przez wspólników, w postaci wkładu, jak i pomnożony w wyniku działalności spółki, stanowi majątek wspólny wspólników, tworząc tzw. współwłasność łączną wspólników. W spółce cywilnej podmiotem są wspólnicy powiązani wspólnością łączną (art. 863 k.c.). Podmiotem praw i obowiązków są wspólnicy.

Oznacza to, że nie spółka, ale wszyscy wspólnicy łącznie są właścicielami składników majątkowych nabytych w czasie prowadzenia działalności. Majątek spółki cywilnej, tj. majątek wspólny wspólników o współwłasności łącznej, jest odrębny od majątku osobistego każdego ze wspólników, jak również od majątku stanowiącego ustawową wspólność małżonków, będących wspólnikami spółki cywilnej - jakkolwiek w tym ostatnim przypadku zarówno majątek spółki, jak i majątek małżonków mają charakter współwłasności łącznej (współwłasność łączna oznacza niepodzielność majątku i brak określenia wysokości udziałów przysługujących poszczególnym wspólnikom; każdy wspólnik jest w związku z tym współwłaścicielem majątku jako całości, jak też każdej rzeczy i prawa tworzących tę całość).

Świadczenie nieodpłatne związane jest ze zdarzeniami prawnymi i gospodarczymi o charakterze zobowiązaniowym, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Nieodpłatnym świadczeniem nie będzie więc przysporzenie „samemu sobie”. Dla powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia muszą bowiem istnieć nie tylko dwa różne podmioty jako strony stosunku zobowiązaniowego, ale też dwa różne majątki, między którymi następuje świadczenie.

W sytuacji, gdy po obu stronach stosunku zobowiązaniowego stoją te same osoby, są one jednocześnie uprawnionymi i zobowiązanymi, zachodzi wygaśnięcie zobowiązania. Brak stosunku zobowiązaniowego wyklucza jakiekolwiek świadczenie, w tym świadczenie nieodpłatne. Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania, nieodpłatne przeniesienie własności gruntu właścicieli na rzecz spółki cywilnej, której są jedynymi udziałowcami, nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń po stronie wspólników spółki cywilnej.

Pytanie: Czy zaliczyć do przychodów z tytułu nieodpłatnych świadczeń świadczenie związane z korzystaniem z nieruchomości, stanowiącej własność jednego ze wspólników spółki cywilnej?

Takie świadczenie może być przychodem pozostałych wspólników. W przypadku nieodpłatnego świadczenia na rzecz dwuosobowej spółki cywilnej przez jednego z jej wspólników u drugiego wspólnika wystąpi przychód, ustalony proporcjonalnie do wynikającego z umowy spółki udziału w zyskach spółki. Tak więc w przypadku, kiedy wspólnicy spółki cywilnej nie należą do osób zaliczonych do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadku i darowizn, u wspólnika niebędącego właścicielem nieruchomości powstanie przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia w związku z korzystaniem przez spółkę cywilną z nieruchomości.

Ustalając wielkość przychodu wspólnika niebędącego właścicielem nieruchomości, należy obliczyć wartość nieodpłatnego świadczenia zgodnie z art. 11 ust. 2 i 2a pkt 3 ustawy o podatk...