VAT 2011: Opodatkowanie usług artystycznych i kulturalnych

Od stycznia 2011 r. w zakresie zwolnień z opodatkowania VAT wprowadzono dwie zasadnicze zmiany. Po pierwsze – o zwolnieniu nie decyduje już klasyfikacja statystyczna wykonywanych usług, apodrugie – zakres zwolnień wynika bezpośrednio zbrzmienia przepisu. Usługi kulturalne znajdują się w katalogu usług, które mogą korzystać z przedmiotowego zwolnienia.

Dyrektywa 2006/112/WE, z brzmieniem której zgodne muszą być przepisy polskiej ustawy o VAT, przewiduje zwolnienia dla usług kulturalnych, stwierdzając, że zwolnieniu z podatku podlega świadczenie niektórych usług kulturalnych, a także dostawa towarów ściśle z nimi związanych, przez podmioty prawa publicznego lub inne instytucje kulturalne uznane przez dane państwo członkowskie.

Wynika zatem z tego, że ustawodawca europejski dał państwom członkowskim możliwość określenia, które podmioty niebędące podmiotami prawa publicznego, świadczące usługi kulturalne, będą mogły korzystać ze zwolnienia z VAT.

Możliwość zwolnienia z VAT

Polski ustawodawca zwalnia od podatku zgodnie z brzmieniem art. 43 ust. 1 pkt 33 usługi kulturalne świadczone przez dwie grupy podmiotów. Do pierwszej z nich zaliczył:

• podmioty prawa publicznego lub
• inne podmioty uznane na podstawie odrębnych przepisów za instytucje o charakterze kulturalnym, lub
• wpisane do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez organizatora będącego podmiotem tworzącym instytucje kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną.

W skład drugiej natomiast weszli:

• indywidualni twórcy i artyści wykonawcy, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzani w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworów.

Wykonywanie przez te podmioty usług kulturalnych daje zatem możliwość zastosowania zwolnienia z podatku od towarów i usług. Na tym etapie pojawia się już jednak dość istotny problem interpretacyjny. Jakie podmioty wymienione w przepisie ma na myśli ustawodawca? Z uwagi na odesłanie przez ustawodawcę do odrębnych przepisów przyjąć należy, że w przypadku gdy przepis prawa uzna dany podmiot za instytucję o charakterze kulturalnym i podmiot ten będzie świadczył usługi kulturalne na warunkach określonych w przepisie, zastosowanie będzie miało przedmiotowe zwolnienie.

Zgodnie z brzmieniem ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej formami organizacyjnymi działalności kulturalnej są w szczególności: teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, kina, muzea, biblioteki, domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki oraz ośrodki...