Wydatki inwestycyjne w przedsiębiorstwie

Na gruncie ustaw o podatkach dochodowych przez inwestycję należy rozumieć środki trwałe w budowie w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm., dalej: UR). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 16 UR, środki trwałe w budowie to zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego.

Przez aktywa rozumie się kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych (art. 3 ust. 1 pkt 12 UR). Ustawa nie zawiera pozytywnej definicji aktywów trwałych, stwierdzając jedynie, że zalicza się do nich aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych (art. 3 ust. 1 pkt 13 UR).

Natomiast do aktywów obrotowych zalicza się m.in. aktywa rzeczowe (tj. materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym), które są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy (art. 3 ust. 1 pkt 18 UR).

Z powyższego wynika, że przez inwestycje w rozumieniu art. 4a pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm.; dalej: CIT) oraz art. 5a ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm., dalej: PIT), należy traktować zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego, które nie są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy. Posługując się prostym przykładem: jeśli przedsiębiorstwo budowlane wybuduje budynek biurowy na własne potrzeby będzie to inwestycja, natomiast budynku wybudowanego w celu jego sprzedaży do inwestycji nie zaliczmy. Przy czym, rozumienia tego nie należy mylić z definicją inwestycji określoną przez ustawę o rachunkowości (art. 3 ust. 1 pkt 17 UR), gdzie inwestycje oznaczają aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów.

Wydatki na tak rozumiane inwestycje nie stanowią bezpośrednich kosztów uzyskania przychodu, co nie oznacza, że w ogóle nie ma możliwości ich zaliczenia w koszty uzyskania przychodu. Następuje to jednakże w drodze amortyzacji środka trwałego przyjętego do używania po zakończeniu budowy, montażu lub ulepszenia. Mechanizm ten służy uniknięciu jednorazowego dużego kosztu podatkowego powodującego okresowy brak przychodu.

Zgodnie z przepisami art. 16 ust.1 pkt 1 CIT i art. 23 ust. 1 pkt 1 PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na:

1. nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów,
2. nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie innych niż w/w środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym również wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanych części,
3. ulepszenie środków trwałych, które powiększają wartość środków trwałych, stanowiącą podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych.

Wydatki te, zaktualizowane zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych, są jednak kosztem uzyskania przychodów w przypadku odpłatnego zbycia środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na czas ich poniesienia.

Do inwestycji zalicza się również:

1. „ogół kosztów poniesionych (zarachowanych) od dnia rozpoczęcia inwestycji do dnia przyjęcia jej do używania, pozostających w bezpośrednim związku z budową, montażem, i przekazaniem do używania nowego środka trwałego niebędącego własnością podatnika, ale przez niego używanego do celów działalności gospodarczej” (I. Ożóg, „Inwestycje w obcych środkach trwałych”, Przegląd Podatkowy 7/1997 r.), oraz
2. „wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie środków trwałych wykorzysty...