Kwalifikowalność VAT a dotacje

Podstawą systemu VAT jest zasada neutralności podatku od towarów i usług dla podatników VAT wykonujących czynności opodatkowane. Z założenia, podatek od towarów i usług ma obciążać podatnika VAT w zakresie, w jakim dokonał on podwyższenia wartości sprzedawanych towarów i usług. Zatem faktycznie podatek ten obciąża finalnego konsumenta, który nie ma możliwości przerzucenia ciężaru opodatkowania na inne podmioty.

Co istotne, w myśl zasady wyrażającej zakaz podwójnego finansowania wydatków, niedozwolone jest zrefundowanie całkowite lub częściowe danego wydatku dwa razy ze środków publicznych – zarówno wspólnotowych, jak i krajowych. Otóż, niedopuszczalny jest zwrot kosztów podatku VAT ze środków funduszy strukturalnych, a następnie odzyskanie tego podatku ze środków budżetu państwa na podstawie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. z późn. zm. Kosztem kwalifikowanym może być podatek od towarów wyłącznie w sytuacji, gdy zostanie rzeczywiście i ostatecznie poniesiony przez beneficjenta oraz jeśli beneficjent nie będzie miał prawnej możliwości odzyskania podatku VAT.

Jeśli dotację unijną otrzyma podmiot nieuprawniony do odliczenia podatku naliczonego, to podatek zawarty w dokonanych zakupach stanowi koszt kwalifikowany finansowany dotacją. Jeżeli natomiast podatek zawarty w zakupach finansowanych dotacją podlega całkowicie odliczeniu, to jest on neutralny dla beneficjenta, a dotacja nie pokrywa wówczas kwoty podatku. Stąd konieczność składania, przez podmioty wnioskujące o dotacje, oświadczenia o kwalifikacji podatku VAT.

W praktyce obrotu przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą często mają wątpliwości czy mogą odliczyć podatek VAT naliczony od zakupów środków trwałych sfinansowanych środkami publicznymi, np. dotacją z funduszy unijnych.

Środki finansowe bezzwrotnej pomocy zagranicznej zostały zdefiniowane w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy VAT. Zgodnie z § 6 ust 3 Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz 970 ze zm.) za środki finansowe bezzwrotnej pomocy zagranicznej uważa się bezzwrotne środki przekazane polskim podmiotom z budżetu Unii Europejskiej na podstawie umów zawartych z Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczących: 

1)   Programu Pomocy w Przebudowie Gospodarczej Państw Europy Środkowej i Wschodniej (PHARE), w tym złotowe fundusze partnerskie powstałe w wyniku realizacji tego programu, a także środki, które zostały przekazane polskim podmiotom na podstawie umów zawartych z nimi przed dniem 1 maja 2004 r. na sfinansowanie programów, realizowanych przez te jednostki w ramach Programów Ramowych Unii Europejskiej oraz w ramach innych programów wspólnotowych Unii Europejskiej; 
2)   kontraktów zawartych przed dniem 1 maja 2004 r. w ramach Przedakcesyjnego Instrumentu Polityki Strukturalnej (ISPA).

Ponadto zgodnie z ust.4, za środki finansowe bezzwrotnej pomocy zagranicznej uważa się także bezzwrotne środki przekazane polskim podmiotom przez rządy państw obcych lub organizacje międzynarodowe udzielające pomocy na podstawie: 

1)   umów zawartych z Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, 
2)   jednostronnych deklaracji rządów i organizacji międzynarodowych udzielających pomocy

– z wyłączeniem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz przypadków, kiedy umowa nie wyłącza możliwości opłacania podatku ze środków finansowych bezzwrotnej pomocy zagranicznej.

W kwestii możliwości odliczenia podatku naliczonego, należy wziąć pod uwagę przepisy art. 86 i nast. ustawy VAT.

I tak, w myśl art. 86 ust 1 ustawy VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne ...