Czy podatnik musi odliczyć VAT?

Odliczenie podatku jest jednym z fundamentów, na których opiera się konstrukcja VAT. Zasada ta wyrażona została w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, który mówi że w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Zasada ta może być zrealizowana po spełnieniu podstawowego warunku, którym jest istnienie związku pomiędzy nabytymi towarami lub usługami a działalnością opodatkowaną.

Brzmienie powołanego przepisu nie wzbudza, żadnych wątpliwości. Wynika z niego, że odliczenie podatku stanowi prawo podatnika, nie zaś jego obowiązek. Może więc on swobodnie podjąć decyzję o niedokonywaniu odliczenia. Można by sądzić, że alternatywą dla odliczenia naliczonego podatku jest jego zaliczenie do kosztów podatkowych. Jest jednak inaczej. Tu bowiem wchodzi w grę zasada podatków dochodowych, zgodnie z którą VAT nie stanowi w nich kosztu uzyskania przychodu.

Zgodnie z art. 22 ust.1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za koszty uzyskania przychodów uznaje się koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych odpowiednio w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Nie zostało określone co dokładnie może być uznane za koszt uzyskania przychodów. Jednak wydatek taki musi spełnić trzy warunki:

• pozostawania w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• nie został ujęty w katalogu wydatków, których ustawodawca nie uznaje za koszt uzyskania przychodu,
• jest należycie udokumentowany.

Wśród wydatków, które nie mogą uchodzić za koszty uzyskania przychodów zawarty jest VAT.
Od każdej zasady są wyjątki, w tym przypadku wynikają one z art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy o PIT. Zgodnie z tymi uregulowaniami umożliwiającymi zaliczenie VAT do kosztów może on być potraktowany w taki sposób zarówno, gdy wystąpi w formie podatku naliczonego jak i należnego.

VAT naliczony w kosztach

Podatek naliczony może zostać zaliczony do kosztów podatkowych w przypadku gdy podatnik zwolniony jest z podatku bądź też nabył towary i usługi do wytworzenia albo odsprzedaży towarów lub usług zwolnionych z VAT. Tak więc w przypadku, gdy podatnik nie jest czynnym podatnikiem VAT, czyli podmiotem zobowiązanym do dokonywania jego rozliczenia, i otrzyma fakturę VAT, ma możliwość ujęcia naliczonego podatku w kosztach. Oczywiście gdy spełniony zostaje podstawowy warunek, czyli poniesienie wydatku w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania a...