Faktura pusta w obrocie

Zgodnie z art. 2 pkt 31 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług faktura jest to dokument w formie papierowej lub elektronicznej zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie. Oznacza to, iż każdy dokument spełniający te warunki zostaje przez ustawodawcę potraktowany jako faktura ze wszystkimi płynącymi z tego konsekwencjami, zwłaszcza dotyczącymi powstania obowiązku podatkowego. Nie bez znaczenia jest brak konieczności podpisania takiego dokumentu przez wystawcę. Dokument czyni fakturą sama jego treść.

Faktura to dokument księgowy, który stanowi potwierdzenie zrealizowanej transakcji. Elementy składające się na treść faktury zawarte zostały w art. 106e ustawy o VAT. By móc uznanym za fakturę dokument powinien zawierać m.in.:

• dane kontrahentów,
• wskazanie przedmiotu sprzedaży,
• cenę jednostkową bez podatku,
• podstawę opodatkowania,
• stawkę i kwotę podatku,
• kwotę należności.

Składników tych ww. przepis zawiera dużo więcej lecz te uznać należy za najistotniejsze.

Powstanie obowiązku podatkowego i możliwość odliczenia VAT

Faktura pusta również jest bez wątpienia dokumentem księgowym. Różnica polega jednak na tym, że dokumentuje ona transakcję, która nie miała w rzeczywistości miejsca. Zgodnie z art. 108 ustawy o VAT w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.
Przepis nie zawęża kręgu podmiotów mogących wystawić fakturę do podatników VAT. Zatem w przypadku wystawienia faktury przez jakikolwiek podmiot staje się on automatycznie zobowiązany do zapłacenia na rzecz fiskusa kwoty wykazanego w niej podatku. Znaczenie – w przypadku podatników – ma również brak wymogu jego formalnej rejestracji dla celów VAT.

W przypadku wystawienia pustej faktury i wprowadzenia jej do obrotu obowiązek podatkowy powstaje w dniu wystawienia takiego dokumentu. Takie stanowisko zajął NSA w wyroku z 13 stycznia 2012 r., sygn. akt I FSK 506/11. Uzasadnił to tym, iż w tym przypadku zobowiązanie podatkowe wynika bezpośrednio z zaistnienia zdarzenia w postaci wykazania na fakturze podatku.

O ile pustą fakturę pojmować należy jako dokument, który został wprowadzony do obrotu w celu osiągnięcia nieuprawnionych korzyści majątkowych może być ona wykorzystana w różny sposób. Może to być użycie do bezpodstawnego zwiększenia wartości naliczonego podatku do odliczenia VAT. Może być też użyta do zwiększenia kosztów poniesionych przez podmiot w drodze tzw. handlu kosztami. Na podstawie różnych sposobów wykorzystania pustych faktur można doszukać się dzięki rozstrzygnięciom sądów administracyjnych charakterystyczn...