Wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów, a następnie ich przemieszczenie pomiędzy państwami w ramach Unii Europejskiej jest bardzo powszechną transakcją, zwłaszcza biorąc pod uwagę swobodę przepływu towarów. Przedsiębiorcy decydujący się na sprzedaż towarów do innych krajów Unii Europejskiej powinni bardzo dokładnie ją przeanalizować, aby zweryfikować, czy mają do czynienia ze sprzedażą wysyłkową, czy wewnątrzwspólnotową dostawą towarów. Obie transakcje ujmuje się różnie na potrzeby ustawy o podatku od towarów i usług. Dalsza część artykułu poświęcona będzie transakcjom wewnątrzwspólnotowym (WNT i WDT).
Transakcje wewnątrzwspólnotowe towarowe
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (dalej „WNT”) to nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku transakcji są transportowane w ramach Unii Europejskiej z jednego państwa członkowskiego na terytorium drugiego państwa członkowskiego. Co do zasady WNT może nastąpić, jeżeli jest dwóch podatników zarejestrowanych na VAT-UE w swoich krajach i nie zachodzi żaden z wyjątków.
Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (dalej „WDT”) to z kolei ich wywóz z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego w celu dokonania dostawy. Kryteria uznania za WDT są bardzo podobne jak w przypadku WNT.
Moment powstania obowiązku podatkowego
W celu prawidłowego ujęcia obu transakcji w raportowaniu VAT niezbędne jest prawidłowe określenie momentu powstania obowiązku podatkowego. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy. Momentem dokonania dostawy jest moment, w którym na nabywcę przechodzi prawo do rozporządzania towarami jak właściciel. Istotne w tym zakresie są postanowienia warunków dostawy (tzw. INCOTERMS). Przykładowo incoterms EXW (ex-works) oznaczają, że kupujący ponosi wszystkie koszty i ryzyko podczas całego procesu dostawy. Innymi słowy, prawo do rozporządzania towarami jak właściciel nabywa w miejscu, gdzie następuje odbiór towaru (w magazynie).
Dodatkowo należy wskazać, że o momencie dostawy decyduje faktyczne przeniesienie prawa do rozporządzenia towarem jak właściciel, a nie protokół zdawczo-odbiorczy (por. wyrok WSA w Gliwicach z 20 lipca 2016 r., sygn. III SA/Gl 2502/15). Nie można w sposób umowny kształtować obowiązku podatkowego, bazując jedynie na dacie protokołu. Niemniej w wielu przypadkach jest on potrzebny i stanowi potwierdzenie, że dostawa w ogóle miała miejsce.
Podobne regulacje mają zastosowanie w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, gdzie obowiązek podatkowy powstaje w dacie wystawienia faktury przez sprzedawcę, nie później niż do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy.
Zaliczka na poczet WDT
Otrzymanie zaliczki na poczet WDT nie rodzi konsekwencji podatkowych w VAT z uwagi na odrębne ujęcie przepisów w osobnym rozdziale oraz brak odniesienia się ustawodawcy wprost do postanowień art. 19a ust. 8 ustawy o VAT. Organy podatkowe w takim przypadku wskazują, że nawet uiszczenie dużej części zaliczki na poczet dostawy nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego, który w takim przypadku uzależniony jest od daty dostawy i daty wystawienia faktury końcowej (rozliczeniowej) – interpretacja indywidualna z dnia 16 kwietnia 2020 r. nr 0114-KDIP1-2.4012.77.2020.1.RST.
Dostawy dokonywane w sposób ciągły
W art. 20 ust. 1 a ustawy o VAT ustawodawca wskazał, że w przypadku dostawy towarów w ramach WDT dokonywanej w sposób ciągły przez okres dłuższy niż miesiąc dostawę uznaje się za dokonaną z upływem ostatniego dnia danego miesiąca. Oznacza to, że jeżeli wcześniej nie została wystawiona faktura, to obowiązek podatkowy w przypadku takich dostaw powstaje do 15 dnia kolejnego miesiąca.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie nowych środków transportu
W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tych środków transportu, jednak nie później niż z chwilą wystawienia faktury. Za nowe środki transportu uznaje się określone pojazdy lądowe, jednostki pływające, a także statki powietrzne.
Wewnątrzwspólnotowe świadczenie usług
Wewnątrzwspólnotowy import usług jest to nabycie usług z innego kraju Unii Europejskiej, dla których podatnikiem jest nabywca. W przypadku tego rodzaju świadczeń obowiązek podatkowy powstaje w dacie ich wykonania. Natomiast jeśli podatnik wcześniej otrzymał zapłatę za usługi, wtedy obowiązek powstaje w dacie otrzymania całości lub części zapłaty za usługi. Nie mają zastosowania pozostałe szczególne zasady określone w polskiej ustawie o VAT. W przypadku usług świadczonych w sposób ciągły moment obowiązku podatkowego wyznaczany jest zgodnie z upływem wyznaczonych okresów płatności.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
Hasła tematyczne: wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (wnt), wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (wdt), moment powstania obowiązku podatkowego, podatek od towarów i usług (vat)
