Nieujawnione źródła przychodów. „Pięć żywiołów” – co po wyroku SK 18/09

„Pięć żywiołów” (elementów) to jedna zważniejszych starochińskich (również hinduistycznych) filozofii. Według niektórych, „pięć” to magiczna liczba doskonała. Jest wtym zapewne ziarno prawdy, ponieważ liczba ta wpisuje się również wproblematykę wznowienia postępowania wzwiązku zwyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z18lipca 2013r., osygnaturze SK18/09.

Mianowicie, samo wznowienie postępowania to pierwsza i najważniejsza, ale nie jedyna część procedury związanej z tą częścią wyroku Trybunału, która stwierdza niekonstytucyjność normy wynikającej z art. 20 ust. 3 ustawy o PIT. To dopiero pierwszy krok na drodze ku pełnemu zdyskontowaniu skutków tego wyroku.

Na procedurę tę składa się bowiem pięć różnych i odrębnych postępowań, dla których właściwe są różne organy, powiązanych ze sobą i następujących po sobie w określonej sekwencji, podobnie jak tytułowe „żywioły”. Pomimo że 27 listopada br. upłynął ostatni z możliwych terminów do wznowienia postępowania w sprawie podatku od nieujawnionych źródeł przychodu (termin ten dotyczył wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego, wcześniejszy natomiast, upływający 27 września – wznowienia postępowania podatkowego), przed podatnikami, którzy złożyli wnioski wznowieniowe, jeszcze długa i niejednokrotnie wyboista droga.

Wznowienie postępowania

To pierwszy i najistotniejszy element składający się na omawianą procedurę. Właściwym w tym postępowaniu jest organ, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji, lub sąd administracyjny, który ostatnio orzekał w sprawie.

Żądania wniosków (skarg) to odpowiednio: żądanie wznowienia postępowania, uchylenia decyzji będącej przedmiotem wznowienia i decyzji poprzedzających, albo żądanie wznowienia postępowania przed sądem i stosownej (jw.) zmiany zaskarżonego wyroku.

Wśród żądań tych można było również umieścić żądanie umorzenia postępowania zwyczajnego, ale nie był to warunek sine qua non powodzenia, gdyż po uchyleniu decyzji ostatecznej oraz decyzji poprzedzających organ i tak musi co do zasady umorzyć postępowanie zwyczajne, jako bezprzedmiotowe.

Uwaga! Brak żądania uchylenia decyzji poprzedzających i ewentualny błąd organu prowadzącego wznowienie może doprowadzić do swoistego „klinczu” – np. uchylenia reformatoryjnej decyzji ostatecznej organu odwoławczego i pozostawienie w obrocie prawnym pierwszoinstancyjnej decyzji wymierzającej podatek.

W zależności od rozstrzygnięcia związanego ze wnioskiem wznowieniowym może być konieczne podjęcie różnych kroków procesowych, takich jak np. odwołanie od decyzji odmawiającej wznowienia, odwołanie od niekorzystnej decyzji rozstrzygającej sprawę co do istoty i ewentualnie zaskarżanie tych decyzji do sądów administracyjnych oraz kasacja od niekorzystnego wyroku WSA w razie wznowienia postępowania przed sądem I instancji.

Dopiero zaś uzyskanie rozstrzygnięcia korzystnego (uchylenia decyzji będących przedmiotem wznowienia) daje podstawę do przeprowadzenia postępowań będących kolejnymi elementami omawianej procedury.

Zwrot nadpłaty

To drugi element procedury. Właściwym w tym postępowaniu jest naczelnik urzędu skarbowego, a niekoniecznie organ, który wydał decyzję będącą przedmiote...