NSA. Autorski cykl wykładów podlega ZUS

Z uzasadnienia: Jednorazowy charakter wykładu nie jest przesłanką wystarczającą do uznania umowy za umowę o dzieło (...) umowa o przeprowadzenie wykładu może być uznana za umowę o dzieło, jeżeli wykład dotyczy ściśle określonego tematu, a warunki kontraktu poddają się weryfikacji w zakresie wykonania jej zgodnie z zamówieniem. Wykład, który jest jednorazowym efektem pracy, wymagającym od autora posiadania szczególnej cechy, przez co charakteryzuje go swoistość w stosunku do wytworzonych wcześniej produktów intelektualnych w tej dziedzinie, nadto zostaje zindywidualizowany na etapie zawierania umowy i jest możliwy do jednoznacznego zweryfikowania jego wykonania, koresponduje z definicją dzieła.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Skoczylas Sędzia NSA Krystyna Anna Stec (spr.) Sędzia NSA Andrzej Kuba po rozpoznaniu w dniu 7 sierpnia 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Szkoły [...] w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 września 2018 r., sygn. akt VI SA/Wa 1070/18 w sprawie ze skargi Szkoły [...] w W. na decyzję Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia [...] kwietnia 2018 r., nr [...] w przedmiocie stwierdzenia podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od Szkoły [...] w W. na rzecz Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 września 2018 r., sygn. akt VI SA/Wa 1070/18, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Szkoły [...] w W. na decyzję Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia [...] kwietnia 2018r. w przedmiocie ustalenia podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Zaskarżoną decyzją Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej: Prezes NFZ), na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm.; dalej: k.p.a.), po rozpatrzeniu odwołania Szkoły [...] w W. (dalej również: S.), utrzymał w mocy decyzję Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w W. (dalej: Dyrektor MOW NFZ) z [...] listopada 2014 r., wydaną na podstawie art. 107 ust. 5 pkt 16, art. 109 oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e i art. 69 ust. 1 oraz art. 82 ust. 1 i art. 85 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1938 ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniach) oraz art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.), w której organ I instancji stwierdził istnienie obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego E. J. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym zastosowanie mają przepisy dotyczące zlecenia, na rzecz Szkoły [...] w okresie: od [...] października 2013 r. do [...] października 2013 r. Przedmiotem zakwestionowanej umowy - nazwanej przez strony "umową o prowadzenie zajęć dydaktycznych" - było przygotowanie i poprowadzenie autorskich zajęć dydaktycznych pn. "[...]", mających charakter utworu w rozumieniu prawa autorskiego, w łącznym wymiarze 10 godzin wykładowych, zgodnie z sylabusem stanowiącym załącznik do umowy, określonym dla [...] Podyplomowych Studiów [...], w tym wykonanie następujących czynności: wygłoszenie wykładu /opracowanie i utrwalenie wykładu/, opracowanie, utrwalenie i udostępnienie, określonym przez skarżącą (jako Zamawiającego) osobom nowych materiałów dydaktycznych i szkoleniowych w zakresie objętym przedmiotem tych zajęć. Zgodnie z załączonym sylabusem do wykładanego przedmiotu, celem zajęć było przekazanie wiedzy z zakresu ogólnych zasad konsolidacji sprawozdań finansowych, metod konsolidacji, badania i ogłaszania sprawozdań finansowych oraz połączenia jednostek gospodarczych w świetle przepisów polskiego prawa bilansowego. Sylabus obejmował plan wykładu (listę zagadnień podlegających omówieniu).

Prezes NFZ, rozpoznając odwołanie szkoły od powyższej decyzji, stwierdził, że przy tego rodzaju czynnościach, zmierzających do realizacji programu, nawet własnego i autorskiego z zakresu rachunkowości finansowej, na które składało się m.in. przygotowanie i poprowadzenie autorskich zajęć dydaktycznych w określonej ilości godzin i przy stałej ustalonej stawce godzinowej, trudno uznać, że umowa polegała "na dostarczeniu określonych wyników swojej pracy w postaci dzieła" [w myśl przepisów o umowie o dzieło zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.; dalej: k.c.)]. Zdaniem Prezesa NFZ, także zdobyta przez odbiorców wiedza czy informacje pozyskane przez słuchaczy wykładu nie mogą zostać uznane za rezultaty niematerialne, bowiem nie są obiektywnie określone i pewne w momencie zawierania umowy.

Organ II instancji podkreślił, że podstawą wypłaty wynagrodzenia E. J. było "należyte" wykonanie przez nią zajęć, a nie osiągnięcie właściwego dla umowy o dzieło rezultatu. Nie oznacza to, zdaniem organu odwoławczego, że realizowany program cyklu zajęć dydaktycznych /wykładów/ miał charakter typowo odtwórczy i że nie mógł być własnym programem, lecz że wykonywane czynności nie prowadziły do powstania indywidualnie oznaczonego, samoistnego i niezależnego wyniku w postaci dzieła (rezultatu). Czynności wykonywane na rzecz skarżącej były starannym działaniem wykonawcy umowy, który stosownie do posiadanej wiedzy z zakresu rachunkowości finansowej, wykonywał zlecone obowiązki. Jeżeli zatem przedmiotem spornej umowy, było wykonanie określonych czynności, stosuje się do nich przepisy art. 750 k.c. Celem zawartej umowy było przekazanie wiedzy studentom i ich wyedukowanie a wykłady stanowiły jedynie "środek do celu".

Skargę na powyższą decyzję wniosła S.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1302; dalej: p.p.s.a.).

Sąd przytoczył treść art. 627 k.c. zawierający definicję umowy o dzieło oraz przepis art. 750 k.c. zgodnie z którym, do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. WSA wskazał też, że istota umowy zlecenia, w świetle art. 734 k.c. i nast., wyraża się w tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Umowę zlecenia zalicza się przy tym do zobowiązań tzw. starannego działania, a nie zobowiązań rezultatu.

Przedmiotem spornej w sprawie umowy o prowadzenie zajęć dydaktycznych, zawartej pomiędzy skarżącą a E. J., było przygotowanie i przeprowadzenie autorskich zajęć dydaktycznych. Sąd I instancji doszedł do wniosku, że organy prawidłowo zakwalifikowały powyższą umowę do umowy o świadczenie usług. Zdaniem Sądu brak jest bowiem podstaw do przyjęcia, że przedmiotem tej umowy był wykład naukowy wypełniający kryteria twórczego indywidualnego dzieła naukowego, a także że sporna umowa nie była umową o stałe prowadzenie zajęć dydaktycznych, gdyż zajęcia miały się odbyć i odbyły się jednorazowo w okresie od [...] do [...] października 2013 r. Sąd stwierdził także, że już z samej nazwy umowy przyjętej przez strony - "umowa o prowadzenie zajęć dydaktycznych", a także jej treści (określającej m.in. wymiar 10 godzin wykładowych i wynagrodzenie w kwocie 400 zł brutto za "jedną godzinę obliczeniową zajęć dydaktycznych"), nie sposób skutecznie bronić tezy o jednorazowym charakterze wykładów. I z nazwy i z treści spornej umowy wynika zatem, że chodzi o cykl wykładów.

Plan wykładu (sylabus) wskazuje natomiast, że przedmiotem wykładów są wybrane - podstawowe, ogólne zagadnienia z zakresu rachunkowości finansowej. W ocenie Sądu, edukacyjny, dydaktyczny cel zawartej umowy, również determinuje jej charakter prawny, jako umowy o świadczen...