NSA. Odliczanie VAT od usług prawnych nie zawsze możliwe

Z uzasadnienia: Wydatki na usługi kancelarii prawnej związane są wprost z odzyskaniem należności wynikających z nabytych przez spółkę wierzytelności, tj. czynności która nie podlegała podatkowi od towarów i usług, a zatem prawidłowe jest stanowisko , że nie została spełniona przesłanka z art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. wykorzystywanie przez podatnika podatku od towarów i usług nabytych towarów i usług do wykonywania czynności opodatkowanych.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Danuta Oleś (sprawozdawca), Sędzia NSA Izabela Najda-Ossowska, Sędzia WSA del. Dominik Mączyński, Protokolant Katarzyna Łysiak, po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2019 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Funduszu [...] S.A. z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 5 stycznia 2017 r., sygn. akt I SA/Wr 1083/16 w sprawie ze skargi Funduszu [...] S.A. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 10 maja 2016 r., nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług:

1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od Funduszu [...] S.A. z siedzibą w W. na rzecz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej kwotę 480 (słownie: czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 5 stycznia 2017 r., sygn. akt I SA/Wr 1083/16, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę Funduszu [...] S.A. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z 10 maja 2016 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidulanej Fundusz [...] S.A. z siedzibą w W. (dalej "spółka" lub "skarżąca") wskazał, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawiera z przedsiębiorcami umowy przelewu wierzytelności. Rozważany przelew wierzytelności dotyczy wierzytelności powstałych na skutek zaistnienia szkód komunikacyjnych, tj. wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego, opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, od której to usługi został odprowadzony podatek VAT. Przelew wierzytelności na rzecz spółki każdorazowo jest dokonywany odpłatnie. W celu dochodzenia wierzytelności, spółka korzysta z usług kancelarii prawnej, która z tytułu sprzedaży usług wystawia fakturę VAT. Spółka każdorazowo ponosi koszt brutto.

Uzupełniając wniosek spółka wskazała, że jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabywa wierzytelności, które następnie egzekwuje we własnym imieniu z wykorzystaniem innych czynności prawnych oraz przy zaangażowaniu własnych środków finansowych. Spółka nie nabywa wierzytelności celem ich dalszej odsprzedaży, a jedynie jej zamiarem jest ich windykowanie na własny rachunek. Co do zasady, nabywane wierzytelności w chwili ich nabycia są wierzytelnościami już wymagalnymi. Spółka nabywa wierzytelności po cenie niższej niż ich wartość pierwotna. Różnica pomiędzy wartością nominalną a ceną płaconą przez spółkę odzwierciedla ekonomiczną wartość wierzytelności. Cena ta nie zawiera żadnego dodatkowego wynagrodzenia dla spółki – spółka nie otrzymuje od zbywcy jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego. Cena nabycia wynika z ryzyka wystąpienia trudności w egzekwowaniu wierzytelności.

Na gruncie tak opisanego stanu faktycznego, spółka zapytała czy od nabycia ww. usług prawnych spółka ma prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT?

Przedstawiając własne stanowisko stwierdziła, że zarówno charakter jak i zakres związku między czynnościami opodatkowanymi, a nabytymi towarami lub usługami nie został w jakikolwiek sposób dookreślony przez ustawodawcę. W przypadku usług takich jak świadczone przez kancelarię prawną na rzecz spółki, należy mieć na uwadze obiektywną możliwość ich przyczynienia się do generowania przez podatnika obrotu podlegającego opodatkowaniu. Poniesione wydatki na usługę prawną w związku z wystąpieniem na drogę postępowania sądowego w celu dochodzenia wierzytelności, wpływają na uzyskanie obrotu opodatkowanego podatkiem od towarów i usług lub nieopodatkowanego z racji zwolnień podatkowych.

Minister Finansów w indywidualnej interpretacji z 10 maja 2016 r. uznał stanowisko strony za nieprawidłowe. Zdaniem organu, skoro spółka nabędzie zarówno wierzytelności wymagalne jak i wierzytelności trudne za cenę odpowiadającą ich wartości ekonomicznej (cena nabycia wierzytelności niższa od ich wartości nominalnej) czynność nabycia tych wierzytelności nie stanowi odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm., dalej: "ustawa o VAT") zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 ww. ustawy. Wobec tego wydatki poniesione na nabycie usług kancelarii prawnej nie mają związku z wykonywanymi przez spółkę czynnościami opodatkowanymi. Wydatki te nie mają też pośredniego związku z wykonywanymi przez spółkę czynnościami opodatkowanymi, nie można tych kosztów traktować jako ogólnego kosztu przedsiębiorstwa, od którego przysługuje prawo do odliczania. Spółka nie ma zatem prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur wystawionych przez kancelarię prawną za usługi świadczone w celu dochodzenia wierzytelności wcześniej nabytych przez spółkę.

Spółka w skardze do sądu administracyjnego, zarzuciła naruszenie: art. 14c § 2, art. 120 w zw. z art. 14a §1, art. 14 b § 3, art. 14h oraz art. 121 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2016 r., poz. 613 ze zm., dalej: "Ordynacja podatkowa"); art. 8 ust. 1 i art. 86 ust. 1 ustawy o VAT; art. 509 K. c.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał skargę za niezasadną. Uzasadniając rozstrzygnięcie wskazał, że sporna w sprawie jest kwestia prawa skarżącej do obniżenia kwoty podatku należnego od towarów i usług o kwotę podatku naliczonego, wynikającego z faktur wystawionych przez kancelarię prawną za usługi prawne świadczone na rzecz skarżącej. Świadczone przez kancelarię usługi dotyczą wierzytelności trudnych nabytych przez skarżącą i dochodzonych przez nią w imieniu własnym i na własny rachunek.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, usługi kancelarii prawnej nabyte przez skarżącą w celu dochodzenia wierzytelności własnej (nabytej w drodze cesji) nie mają ani bezpośredniego, ani pośredniego związku z wykonywanymi przez skarżącą czynnościami opodatkowanymi. Ponoszone przez spółkę wydatki na usługi kancelarii prawnej związane są wprost z odzyskaniem należności wynikających z nabytej wi...