Co do zasady umowy spółki i zmiany tych umów powodujące podwyższenie kapitału zakładowego spółki, podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Jednak część czynności jest zwolniona z tego opodatkowania pod warunkiem spełnienia określonych przesłanek.
Zmiana umowy spółki i jej dokapitalizowanie
Spółka z o.o. oferująca świadczenia zdrowotne chciała skorzystać ze zwolnienia. Zarząd spółki zdecydował o wystąpieniu do jej udziałowca, posiadającego 100 proc. udziałów, o podwyższenie kapitału zakładowego spółki poprzez utworzenie i objęcie przez niego nowych udziałów w zamian za określony wkład pieniężny. Dzięki pozyskanemu kapitałowi spółka zamierzała zmodernizować budynek, w którym świadczy swoje usługi i zakupić specjalistyczny sprzęt medyczny, co służyć ma zachowaniu kontraktu z NFZ-em, a zatem celem było zabezpieczenie działalności statutowej spółki, a docelowo maksymalizacja przychodów.
Podwyższenie kapitału miało związek z działaniami pozwalającymi na zwolnienie z podatku
W opinii przedsiębiorcy, jako że podwyższenie kapitału spółki ma związek z ochroną zdrowia, stąd, na podstawie art. 2 pkt 1 lit. f) ustawy o PCC spółka będzie korzystać ze zwolnienia z tego podatku. Zgodnie z treścią przepisu, nie podlegają PCC czynności cywilnoprawne w sprawach: nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia. Na poparcie swojego stanowiska spółka przywołała wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 czerwca 2017 r., w którym orzekł, że nie podlega temu opodatkowaniu każda czynność cywilnoprawna jeśli została podjęta w wymienionych w art. 2 pkt 1 lit. f) sprawach. Ich cel musi pozostawać w związku z działalnością o wskazanym w tym przepisie charakterze. A związek taki istnieje, gdy dokonanie przedmiotowej czynności umożliwi prowadzenie działalności w zakresie: nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia. NSA podkreślił, że dla zachowania prawa do wyłączenia z opodatkowania PCC nie jest wymagana bezpośrednia realizacja celu z któregoś z tych zakresów (sygn. akt II FSK 419/17). Jak podsumował przedsiębiorca, zakup nowego sprzętu i modernizacja budynku, możliwe dzięki dokapitalizowaniu spółki, wpłyną na jakość świadczonych przez niego usług medycznych, co ma ścisły związek z poprawą ochrony zdrowia.
Organ nie dopatrzył się bezpośredniego związku
W opublikowanej 25 sierpnia 2023 r. w oficjalnym Systemie Informacji Celno-Skarbowej interpretacji indywidualnej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że jako wyjątek od zasady opodatkowania czynności prawnych w postaci zmian umowy spółki, także poprzez podwyższenie jej kapitału, instytucję wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 2 pkt 1 lit. f) ustawy o PCC należy interpretować ściśle i zgodnie z literalnym brzmieniem. A w opinii organu opisana przez przedsiębiorcę zmiana umowy spółki nie jest czynnością z zakresu zdrowia. Co prawda ma ona związek z działaniami w sprawach zdrowia, ale nie jest to związek bezpośredni. (interpretacja z dnia 18 stycznia 2021 r., sygn. 0111-KDIB2-2.4014.246.2020.1.MM).
Spółka może walczyć o swoje przed sądem
Organ skarbowy zaprezentował charakterystyczne dla swego urzędu pro fiskalne rozumienie przepisów prawa podatkowego, z pominięciem interesu przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą. Wystarczy bowiem przywołać chociażby tezę wyroku NSA z 16 czerwca 2021 r., w której sąd zawarł, że skoro celem dopłaty do kapitału spółki jest modernizacja budynków służących działalności leczniczej, to czynność taka objęta jest zwolnieniem przewidzianym w art. 2 pkt 1 lit. f. Przepis ten nie wypowiada się w zakresie związku podejmowanej czynności ze sprawami nauki czy zdrowia, a już przede wszystkim nie kwalifikuje go w kategoriach bezpośredniości albo pośredniości z tymi celami, i nie uzależnia od tego możliwości objęcia czynności prawnej zwolnieniem z PCC. Jak podkreślił NSA, zgodnie z zasadą lege non distinguente nec rostrum est distinguente, nie wolno dokonywać przy wykładni prawa rozróżnień tam, gdzie nie wprowadził ich ustawodawca. Rozróżnianie bezpośredniego i pośredniego związku czynności cywilnoprawnej z celem uwalniającym od opodatkowania nie ma żadnego uzasadnienia prawnego (sygn. akt III FSK 33/21).
W oparciu o przywołany wyżej wyrok, utrwalający ugruntowaną już linię orzeczniczą sądów, spółka może podjąć walkę o ochronę swojego interesu i majątku przed skutkami niekorzystnego rozstrzygnięcia organu. Oczywiście ostateczny wynik tej sprawy leżeć będzie w gestii składu orzekającego danego sądu. Sukcesowi pomoże z pewnością pomóc odpowiednio uargumentowana skarga i przywołane w niej korzystne w tej materii rozstrzygnięcia sądów w podobnych sprawach (np. z 12 grudnia 2017 r., sygn. akt II FSK 2641/15, z 22 czerwca 2017 r., sygn. akt II FSK 419/17, z 21 kwietnia 2017 r., sygn. akt II FSK 855/15).
Autor: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców
