Podział i łączenie spółek kapitałowych w CIT

W związku z funkcjonowaniem na rynku kapitałowym i swobodą przepływu kapitału następują podziały oraz połączenia spółek handlowych. Przyczynami łączenia się spółek bywają zwykle działania mające na celu koncentrację kapitału, przejęcie nowych technologii, metod zarządzania i marketingu spółki przejmowanej, poszerzenie rynków zbytu, a także zwiększenie zdolności kredytowej i łatwiejszy dostęp do finansowania. Z kolei podział spółek jest spowodowany potrzebą restrukturyzacji przedsiębiorstw spółek w postaci wydzielenia ze struktury zorganizowanej części przedsiębiorstwa albo wewnętrznymi relacjami w spółce, m.in. konfliktem wspólników, poprzez który niemożliwe jest odpowiednie funkcjonowanie spółki. Restrukturyzacje spółek mogą spowodować konsekwencje w podatku dochodowym od osób prawnych. Zatem, jakie powinny zostać spełnione przesłanki, żeby podział spółek bądź połączenie spółek było neutralne podatkowo?

Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 12 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2587, dalej jako „ustawa o PDOP”), do przychodów nie zalicza się w przypadku połączenia lub podziału spółek, przychodu wspólnika spółki przejmowanej lub dzielonej stanowiącego wartość emisyjną udziałów (akcji) przydzielonych przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną, o którym mowa w ust. 1 pkt 8ba, jeżeli:

1. udziały (akcje) w podmiocie przejmowanym lub dzielonym nie zostały nabyte lub objęte w wyniku wymiany udziałów albo przydzielone w wyniku innego łączenia lub podziału podmiotów oraz
2. przyjęta przez tego wspólnika dla celów podatkowych wartość udziałów (akcji) przydzielonych przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną nie jest wyższa niż wartość udziałów (akcji) w spółce przejmowanej lub dzielonej, jaka byłaby przyjęta przez tego wspólnika dla celów podatkowych, gdyby nie doszło do łączenia lub podziału.

Na podstawie powyższego przepisu należy stwierdzić, że podział spółki bądź połączenie spółek będzie neutralne podatkowo, jeżeli wartość udziałów (akcji) przydzielonych przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną nie jest wyższa niż wartość udziałów (akcji) w spółce przejmowanej lub dzielonej.

W interpretacji indywidualnej z dnia 31 października 2022 r., znak: 0111-KDIB1-3.4010.586.2022.1.PC Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że „analizowany przepis wprowadza zasadę, zgodnie z którą neutralność podatkowa podziału przez wydzielenie dla udziałowca spółki dzielonej, jest warunkowana tym, aby udziałowiec przyjął dla celów podatkowych wartość udziałów otrzymanych od spółki przejmującej, w wysokości nie wyższej niż historyczna, podatkowa wartość udziałów spółki dzielonej (w części w jakiej korespondują one z wartością majątku wydzielanego w ramach podziału przez wydzielenie). Oznacza to, że udziałowiec, chcąc skorzystać z neutralności podatkowej podziału przez wydzielenie, nie może dla celów podatkowych urealnić wartości udziałów spółki przejmującej, otrzymanych w związku z podziałem przez wydzielenie, do ich wartości rynkowej, lecz jest zobligowany do przyjęcia ich dla celów podatkowych po tej samej wartości, co udziały spółki dzielonej (w odpow...