Rodzaje amortyzacji i ich podstawowe cechy

Podatnicy mają do wyboru różne metody amortyzacji podatkowej. Prawidłowy wybór, opracowanie strategii amortyzacyjnej, wykorzystanie amortyzacji w planowaniu podatkowym może przynieść każdemu przedsiębiorcy opodatkowanemu na zasadach ogólnych - bez względu na jego wielkość - znaczące oszczędności. Warto znać zatem podstawowe informacje dotyczące różnych rodzajów amortyzacji.

Amortyzacja według metody liniowej

Powszechnie używane określenie dla tej metody dokonywania odpisów bierze się stąd, że – w uproszczeniu – w całym okresie ich dokonywania mają one stałą (liniową) wartość.

Odpis amortyzacyjny ustala się na podstawie wykazu stawek amortyzacyjnych. Po obliczeniu rocznego odpisu należy obliczyć odpis miesięczny lub kwartalny (w zależności od przyjętego okresu ewidencjonowania odpisów).

Stawki podwyższone

Stawki podane w wykazie stawek amortyzacyjnych można podwyższać:

1. dla budynków i budowli używanych w warunkach:
   • pogorszonych – przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,2;
   • złych – przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4;
2. dla maszyn, urządzeń i środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej – przy zastosowaniu w tym okresie współczynników nie wyższych niż 1,4;
3. dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4–6 i 8 KŚT, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu – przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2,0.

Wyjaśnienia dotyczące warunków używania budynków i budowli, określenia szczególnej sprawności technicznej maszyn, urządzeń i środków transportu oraz maszyn i urządzeń poddanych szybkiemu postępowi technicznemu zawarte są w objaśnieniach do wykazu stawek amortyzacyjnych.

Przykład:

Zakupiony dla firmy samochód ciężarowy kosztował 55 000 zł. Roczna stawka amortyzacji wynosi 20%, czyli 11 000 zł. Miesięczna kwota odpisów wyniesie 916,67 zł, a kwartalna – 2750 zł.

W przypadku zastosowania współczynnika 1,4 roczna stawka amortyzacji wyniesie 28%, a kwota odpisów 15 400 zł rocznie, 3850 zł kwartalnie i 1283,33 zł miesięcznie.

W razie wystąpienia bądź ustania warunków uzasadniających podwyższenie stawek stawki te ulegają podwyższeniu lub obniżeniu od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany.

Dla środków trwałych wymienionych w punkcie 3 podatnicy mogą podwyższać stawki bądź rezygnować ze stosowania stawek podwyższonych począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Stawki obniżone

Podatnicy mogą obniżać podane w wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Ważne!

Możliwość podwyższania i obniżania stawek amortyzacji nie ma zastosowania do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wprowadzonych do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych po 31 grudnia 2020 r. i wykorzystywanych przez podatników w działalności, z której przychody podlegają:

1. zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym - w okresie korzystania z takiego zwolnienia;
2. opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, podatkiem tonażowym lub zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji, o którym mowa w ustawie z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych – w okresie tego opodatkowania.

Używane lub ulepszone środki trwałe

To nie koniec możliwości związanych z ustaleniem stawek amortyzacyjnych przy zastosowaniu metody liniowej.

Można także indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż:

1. dla środków trwałych zaliczonych do grup 3–6 i 8 KŚT:
   • 24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł,
   • 36 miesięcy – gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 000 zł i nie przekracza 50 000 zł,
   • 60 miesięcy – w pozostałych przypadkach,
2. dla środków transportu, w tym samochodów osobowych – 30 miesięcy,
3. dla budynków (lokali) i budowli – 10 lat, z wyjątkiem budynków wymienionych w rodzajach 103 i 109 KŚT, trwale związanych z gruntem, kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m³, domków kempingowych oraz budynków zastępczych, dla których okres ten nie może być krótszy niż 36 miesięcy.

Środki trwałe wymienione w punktach 1 i 2 uznaje się za:

• używane – dla środków trwałych wprowadzonych do ewidencji do 31 grudnia 2020 r.: jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez 6 miesięcy, a dla środków trwałych  wprowadzonych do ewidencji od 1 stycznia 2021 r.: jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik co najmniej przez 6 miesięcy, lub
• ulepszone – jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej.

Środki trwałe wymienione w punkcie 3 uznaje się za:

• używane – dla środków trwałych wprowadzonych do ewidencji do 31 grudnia 2020 r.: jeżeli podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez 60 miesięcy, a dla środków trwałych  wprowadzonych do ewidencji od 1 stycznia 2021 r.: jeżeli podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik co najmniej przez 60 miesięcy, lub
• ulepszone – jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie st...