Rozliczenie VAT po śmierci jednego z dwóch wspólników spółki jawnej

W przypadku śmierci jednego z dwóch wspólników spółki jawnej (gdy nie ma zapisu w umowie spółki o kontynuacji działalności na wypadek śmierci jednego ze wspólników), spółka jawna nadal jest czynnym podatnikiem podatku VAT, także po dokonaniu wpisu przez sąd KRS o otwarciu likwidacji i ustanowieniu likwidatora i może wystawiać faktury VAT oraz odliczać podatek VAT w działalności wygaszanej.

Z wnioskiem interpretację zwróciła się spółki jawnej, która jest zarejestrowanym podatkiem VAT czynnym. Spółka posiadała dwóch wspólników - osoby fizyczne. W maju 2020 r. zmarł jeden ze wspólników spółki jawnej. W spółce pozostał jeden żyjący wspólnik. W umowie spółki jawnej nie było postanowienia regulującego wstąpienia w prawa zmarłego wspólnika jego spadkobierców. Aktualnie spółka jest w trakcie zgłaszania wniosku do sądu o otwarcie likwidacji z tytułu rozwiązania spółki z powodu śmierci jednego z dwóch wspólników dwuosobowej spółki jawnej. Spółka w ramach likwidacji zamierza dokonać sprzedaży posiadanego majątku obrotowego (sprzedaż towarów handlowych). Jest to najprostsza oraz najbardziej efektywna biznesowo metoda likwidacji posiadanego majątku.

Spółka chciała wiedzieć czy w przypadku śmierci jednego ze wspólników spółki jawnej (gdy nie ma zapisu w umowie spółki jawnej o kontynuacji działalności na wypadek śmierci jednego ze wspólników), jako jedyny wspólnik spółki, spółka jawna nadal jest czynnym podatnikiem podatku VAT także po dokonaniu wpisu przez sąd KRS o otwarciu likwidacji i ustanowieniu likwidatora i może wystawiać faktury VAT i odliczać podatek VAT w działalności wygaszanej, ale jeszcze prowadzonej związanej z procesem likwidacyjnym. Jej zdaniem, spółka w likwidacji jest nadal podatnikiem podatku VAT w myśl art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług, z wszystkimi tego konsekwencjami podatkowymi.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zgodził się ze spółką. W wydanej interpretacji wyjaśnił:

W celu wyjaśnienia wątpliwości Wnioskodawcy należy zauważyć, że w myśl art. 22 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, dalej k.s.h., spółką jawną jest spółka osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.

Natomiast stosownie do treści art. 22 § 2 k.s.h., każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31.

Jak wynika z treści art. 58 § 1 k.s.h., rozwiązanie spółki powodują:

1. przyczyny przewidziane w umowie spółki;
2. jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
3. ogłoszenie upadłości spółki;
4. śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
5. wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
6. prawomocne orzeczenie sądu.

W tym miejscu należy wskazać, że pomimo, że śmierć wspólnika spółki jawnej została wskazana w Kodeksie spółek handlowych jako przyczyna prowadząca do jej rozwiązania, ustawodawca stworzył określone mechanizmy prawne pozwalające na utrzymanie bytu spółki.

Art. 64 § 1 k.s.h. stanowi bowiem, że pomimo śmierci lub ogłoszenia upadłości wspólnika oraz pomimo wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela, spółka trwa nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli umowa spółki tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak postanowią.

Uzgodnienie takie powinno w przypadku śmierci lub ogłoszenia upadłości nastąpić niezwłocznie, a w przypadku wypowiedzenia - przed upływem terminu wypowiedzenia. W przeciwnym razie spadkobierca, syndyk lub wspólnik, który wypowiedział umowę spółki, a także jego wierzyciel, mogą domagać się przeprowadzenia likwidacji (art. 64 § 2 k.s.h.).

Art. 60 § 1 k.s.h. z kolei stanowi, że jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa, jakie miał zmarły wspólnik, służą wszystkim spadkobiercom wspólnie, a nie zawiera w tym względzie szczególnych postanowień, wówczas do wykonywania tych praw spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniem wiążą spadkobierców wspólnika. Przeciwne postanowienia umowy są nieważne (art. 60 § 2 k.s.h.).

Zasadą zatem jest, że jeżeli zaistnieją przyczyny określone w art. 58 k.s.h., powinno nastąpić rozwiązanie spółki, ale tak być nie musi. Śmierć wspólnika jest przesłanką względną rozwiązania spółki, co oznacza że do rozwiązania nie musi dojść, jeżeli przeciwdziałają temu zgodnie pozostali wspólnicy, którzy mogą podjąć uchwałę o kontynuacji spółki lub stanowi tak umowa.

Zgodnie z art. 67 § 1 k.s.h., w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki.

Stosownie natomiast do art. 74 § 4 k.s.h., likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”.

Likwidatorzy powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Nowe interesy mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku (art. 77 § 1 k.s.h.).

Zgodnie z art. 84 § 1 k.s.h., likwidatorzy powinni zgłosić zakończenie likwidacji i złożyć wniosek o wykreślenie spółki z rejestru. W przypadku rozwiązania spółki bez przeprowadzenia likwidacji, obowiązek złożenia wniosku ciąży na wspólnikach.

W analizowanej sprawie należy również wskazać na art. 84 § 2 k.s.h., zgodnie z którym rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru.

Na podstawie...