Ulga rodzinna - małżonkowie przed rozwodem, mieszkający osobno

Ulga rodzinna przysługuje obojgu rodzicom. Jej prawidłowe rozliczenie w przypadku rozdzielnej opieki nad dziećmi wymaga porozumienia opiekunów. Co jednak w przypadku, w którym rodzice nie osiągają porozumienia, a dodatkowo jedno z nich uchyla się od opieki i mimo posiadanych praw, wykonuje ją w sposób marginalny? Dzisiaj interpretacja rozstrzygająca między innymi taki problem. Drugi dotyczy sposobu rozliczenia ulgi, kiedy dziecko staje się pełnoletnie w trakcie roku podatkowego, i otrzymuje nieregularnie płacone alimenty.

Stan faktyczny

Wnioskodawca przez cały 2019 r. pozostaje w związku małżeńskim, jednak żona Wnioskodawcy od 10 października 2018 r. nie mieszka z nim. Pozew o rozwód Wnioskodawca złożył 9 listopada 2018 r. Żona Wnioskodawcy została wymeldowana z ich mieszkania. Wnioskodawca z żoną nie mają orzeczonej separacji. Wnioskodawca przewiduje, że termin sprawy rozwodowej przypada na 2020 r.

Wnioskodawca w 2019 r. uzyskuje dochody opodatkowane według skali podatkowej, jego żona również uzyskuje dochody opodatkowane według skali podatkowej. Dochody Wnioskodawcy za 2019 r. nie przekroczą kwoty 56.000 zł.

Małoletnie dziecko zamieszkuje z Wnioskodawcą od 24 listopada 2018 r. Postanowieniem Sądu Okręgowego Wydział X Cywilny z dnia 11 czerwca 2019 r. ustalono miejsce zamieszkania małoletniego syna, urodzonego dnia 16 grudnia 2006 r. przy ojcu, czyli przy Wnioskodawcy. Z Wnioskodawcą zamieszkuje również starszy syn, urodzony 19 stycznia 2001 r. matka dzieci zamieszkuje pod innym adresem i mimo tego, że – do chwili postanowienia Sądu o wysokości alimentów - nie łożyła na utrzymanie dzieci, w rozliczeniu rocznym PIT-37 za 2018 r. skorzystała z ulgi prorodzinnej, odliczając 1/2 należnej ulgi.

Małoletni syn Wnioskodawcy nie ma ustalonych terminów pobytu u matki i przebywa u niej jedynie wówczas, gdy Wnioskodawca otrzyma od niej sms-y, z których wynika, że syn zamierza ją odwiedzić. Matka dobrowolnie nie zabiega o spotkania z synem, toteż wizyty syna u matki odbywają się dwa razy w miesiącu po dwa dni. Jedynie w okresie wakacyjnym syn przebywał u matki dwa tygodnie. Żona Wnioskodawcy nie wykonuje względem małoletniego dziecka władzy rodzicielskiej i nie wykazuje zainteresowania jego rozwojem. Nie sprawuje też faktycznej pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem, nie zajmuje się wychowywaniem dziecka, nie troszczy się o jego fizyczny i ruchowy rozwój, nie uczestniczy w podejmowaniu istotnych decyzji dotyczących zdrowia i rozwoju oraz wychowywania dziecka, nie zabezpiecza jego potrzeb od bytowych po edukacyjne, zdrowotne, emocjonalne, płaci alimenty nakazane przez sąd.

Natomiast starszy syn zerwał z matką wszelkie kontakty. Nie otrzymuje on zasiłku pielęgnacyjnego ani renty socjalnej, uczy się w prywatnym liceum ogólnokształcącym. W 2019 r. nie uzyska dochodów, nie wystąpił w związek małżeński, otrzymuje alimenty zgodnie z postanowieniem sądowym z dnia 5 września 2019 r.

Między Wnioskodawcą i jego małżonką nie doszło do porozumienia co do podziału ulgi za ten rok.

Pytanie i stanowisko Wnioskodawcy

Czy w zaistniałej sytuacji Wnioskodawca może odliczyć ulgę prorodzinną w całości na dwójkę dzieci?

Zdaniem Wnioskodawcy, żona poza płaceniem alimentów na dzieci nie wykazuje chęci, żeby tym dzieciom zapewnić potrzeby bytowe, zdrowotne, edukacyjne i rozwojowe. W tygodniu żona Wnioskodawcy kompletnie nie interesuje się młodszym synem, wysyła mu tylko sms. Pełnoletni syn zerwał z matką wszelkie kontakty. Obydwaj synowie mieszkają przez cały rok z Wnioskodawcą (Wnioskodawca posiada orzeczenie Sądu, z którego wynika, że syn ma zamieszkiwać z Wnioskodawcą). Młodszy syn jeździ do matki na weekendy co dwa, nieraz co trzy tygodnie. Często wraca od niej chory, a co za tym idzie zwiększa to koszty utrzymania z uwagi na konieczność zakupu leków (syn jest alergikiem). Wszelkie wyjazdy syna do lekarza specjalisty Wnioskodawca zabezpiecza sam. Również wszelkie przedsięwzięcia kulturalno-rozwojowe (treningi piłkarskie, korepetycje, wyjścia do kina, wyjazdy na mecze, itp.) zabezpiecza Wnioskodawca. Młodszy syn często wraca od żony z nieodrobionymi lekcjami, nie jest również przygotowany na sprawdziany, kartkówki, itp., mimo tego, że przed wyjazdem dziecka do matki Wnioskodawca informuje ją o tym, by dopilnowała syna w nauce. Wszelkie koszty utrzymania dzieci pokrywa Wnioskodawca. W listopadzie 2018 r. Wnioskodawca złożył pozew o rozwód oraz o ograniczenie żonie władzy rodzicielskiej w stosunku do małoletniego syna, ponieważ żona nie uczestniczy w jego codziennym życiu i nie podejmuje bieżących decyzji mających na celu jego dobro. Podobnie żona Wnioskodawcy traktuje starszego syna. Dlatego też Wnioskodawca uważa, że to on powinien mieć możliwość odliczenia ulgi prorodzinnej w całości na dwójkę dzieci, albowiem jego żona nie ma wiedzy co dzieje się z dziećmi i gdyby nie postanowienie sądowe odnośnie alimentów nie łożyłaby na te dzieci żadnych środków.

Stanowisko i uzasadnienie KIS

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm.) od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

• wykonywał władzę rodzicielską;

• pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;

• sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

W myśl art. 27f ust. 2 powołanej ustawy odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do:

• jednego małoletniego dziecka – kwota 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika:

  - pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł,

  - niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a;

• dwojga małoletnich dzieci – kwota 92,67 zł na każde dziecko;

• trojga i więcej małoletnich dzieci – kwota:

  - 92,67 zł odpowiednio na pierwsze i drugie dziecko,

  - 166,67 zł na trzecie dziecko,

  - 225 zł na czwarte i każde kolejne dziecko.

Przepis art. 27f ust. 2a cytowanej ustawy stanowi, że za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a.

Stosownie do art. 27f ust. 2c przytoczonej ustawy odliczenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:

• na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych;

• wstąpiło w związek małżeński.

W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełnion...