Wysokość zasiłku macierzyńskiego - komentarz ZUS

Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopumacierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego:przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru, natomiast za pozostały okres ustalonyprzepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 70%podstawy wymiaru zasiłku.

Ubezpieczonej będącej pracownicą, która nie później niż 21 dni po porodzie złoży wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 81,5% podstawy wymiaru za cały okres udzielonych jej urlopów. 

Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w części przysługującej drugiemu rodzicowi dziecka, w której mowa w art. 182^1a § 4 Kodeksu pracy (9 tyg.) przysługuje w wysokości 70% podstawy wymiaru. Zasada ta ma także odpowiednio zastosowanie do ubezpieczonych niebędących pracownikami, do osób pobierających zasiłek macierzyński za okres po ustaniu ubezpieczenia oraz osób pobierających zasiłek macierzyński w czasie urlopu wychowawczego, które wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze złożyły nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie.

Ubezpieczonej matce dziecka, która występując z wnioskiem o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego nie występuje o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, np. gdy rozpocznie korzystanie z zasiłku macierzyńskiego przed porodem, zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru. Jednakże po złożeniu wniosku, o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze w ciągu 21 dni po porodzie, dokonuje się rozliczenia różnicy między wypłaconym zasiłkiem w wysokości 100% a należnym w wysokości 81,5%.

Przykład:

Pracownica wystąpiła o udzielenie urlopu macierzyńskiego od 18 czerwca, składając zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu przypadającej 30 czerwca. Pracodawca wypłacił pracownicy 28 czerwca zasiłek macierzyński od 18 do 30 czerwca w wysokości 100% podstawy wymiaru. Pracownica urodziła dziecko w dniu 5 lipca. 15 lipca, a więc przed upływem 21 dni po porodzie złożyła wniosek o udzielenie jej po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni. Pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego od 18 czerwca w wysokości 81,5% podstawy wymiaru. Różnica zasiłku pomiędzy zasiłkiem w wysokości 100% i 81,5% za okres od 18 do 30 czerwca ulega rozliczeniu z zasiłku macierzyńskiego należnego pracownicy za okres od 1 do 31 lipca.

Termin 21 dni na złożenie wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego skutkujący ustaleniem zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru dla ubezpieczonego ojca dziecka albo innego ubezpieczonego członka najbliższej rodziny, w przypadku gdy matka dziecka niebędąca osobą ubezpieczoną legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, umrze, porzuci dziecko albo podejmie pracę w wymiarze co najmniej połowy etatu, liczy się od następnego dnia odpowiednio po dniu:

1. śmierci matki dziecka;
2. porzucenia dziecka przez matkę;
3. wydania orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym – jeżeli niezdolność do samodzielnej egzystencji lub niepełnosprawność w stopniu znacznym matki dziecka powstała po porodzie;
4. porodu – jeżeli niezdolność do samodzielnej egzystencji lub niepełnosprawność w stopniu znacznym matki dziecka powstała przed porodem;
5. podjęcia pracy przez matkę dziecka.

Ubezpieczonej, której zasiłek macierzyński jest wypłacany w wysokości 81,5% podstawy wymiaru, w razie rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, pod warunkiem niewykorzystania w pierwszym roku życia dziecka ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, przysługuje jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego jest wypłacane pod warunkiem niepobrania tego zasiłku przez ubezpieczonego ojca dziecka za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku).

Wypłata wyrównania następuje na wniosek ubezpieczonej w której zostanie zawarty wniosek o wypłatę wyrównania wraz z oświadczeniem o rezygnacji z zasiłku za dalszy okres oraz oświadczeniem czy ubezpieczony ojciec dziecka będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego za pozostały okres (za który przysługuje 81,5% podstawy wymiaru zasiłku).

Przykład:

Pracownica, która urodziła dziecko 27 kwietnia 2023 r. wystąpiła 5 maja 2023 r. o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim trwającym od 27 czerwca 2023 r. do 13 września 2023 r. urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni od 14 września 2023 r. do 24 kwietnia 2024 r. W związku z tym, zasiłek macierzyński przysługuje jej w wysokości 81,5% podstawy wymiaru. 1 września 2023 r. pracownica złożyła pisemny wniosek w sprawie rezygnacji urlopu rodzicielskiego. Pracownica ma prawo do jednorazowego wyrównania dotychczas wypłaconego jej zasiłku macierzyńskiego za okres od 27 czerwca 2023 r. do 13 września 2023 r.

Jeżeli ubezpieczona pobierająca zasiłek macierzyński w wysokości 81,5% podstawy wymiaru, zrezygnuje z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, na rzecz ojca dziecka, ubezpieczonemu ojcu dziecka zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 81,5% podstawy wymiaru, pod warunkiem, że w pierwszym roku życia dziecka zostanie wykorzystany co najmniej jeden dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego.

W przypadku braku prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze z powodu zgonu dziecka, ubezpieczonej przysługuje jednorazowe wyrównanie do 100% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego wypłaconego wcześniej w wysokości 81,5% podstawy wymiaru (pod warunkiem nie wykorzystania przez ubezpieczoną ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego).

Ustanie zatrudnienia w okresie, za który może przysługiwać pracownicy urlop rodzicielski, nie pozbawia pracownicy możliwości złożenia wniosku o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego za okres udzielonego jej po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, tj. w terminie nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie. Taki wniosek skutkuje przyznaniem zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5 % podstawy wymiaru za cały wnioskowany okres, bez względu na to, czy cały okres wypłaty zasiłku przypadać będzie w czasie ubezpieczenia, czy też okres ten częściowo będzie przypadać w czasie ubezpieczenia, a częściowo po jego ustaniu.

Przykład:

Umowa o pracę z pracownicą została zawarta na czas określony do 31 grudnia 2023 r. 20 czerwca 2023 r. urodziła dziecko, a 25 czerwca 2023 r. wystąpiła z wnioskiem o wypłacenia jej zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego, a następnie urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni. Pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru. Wniosek skutkujący przyznaniem zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru może złożyć także pracownica, z którą umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu.

Powyższe zasady mają odpowiednio zastosowanie do zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie w razie złożenia przez pracownicę wniosku o udzielenie po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, a w przypadku pozostałych osób, wniosku o wypłatę po zasiłku macierzyńskim za okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, nie później niż w ciągu 21 dni po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza.

W przypadku, gdy ubezpieczony będący pracownikiem łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu, wysokość zasiłku macierzyńskiego ulega pomniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym wykonuje pracę w czasie korzystania z tego urlopu.

Przykład 1:

Pracownica zatrudniona w połowie wymiaru czasu pracy 1 lipca urodziła dziecko. 10 lipca wystąpiła do pracodawcy o udzielenie urlopu macierzyńskiego od 1 lipca do 17 listopada (140 dni) oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni od 18 listopada do 29 czerwca następnego roku (224 dni). Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego wyniosła 3.020,15 zł.

25 października wystąpiła z wnioskiem o zgodę na podjęcie pracy w wymiarze 1/4 etatu (0,25) w czasie urlopu rodzicielskiego od 18 listopada do 29 grudnia, oświadczając jednocześnie, że w czasie wydłużonej części urlopu rodzicielskiego nie będzie pracować. Pracodawca wyraził zgodę na podjęcie przez nią pracy.

Zasiłek macierzyński od 18 listopada do 29 grudnia przysługuje pracownicy w wysokości proporcjonalnie zmniejszonej do wymiaru czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego, tj. po pomniejszeniu o 0,5 (0,25 : 0,5). Za ten okres pracownica otrzyma zasiłek za 42 dni w kwocie 1.691,34 zł. Kwota ta została obliczona w następujący sposób:

• 3.020,15 zł : 30 = 100,67 zł,
• 100,67 zł x 0,815 = 82,05 zł – jest to pełna dzienna kwota zasiłku macierzyńskiego (w wysokości 81,5%),
• 82,05zł x 0,5 = 41,02 zł,
• 82,05 zł – 41,02zł = 41,03 zł,
• 41,03 zł x 42 = 1.723,26 zł.

W związku z wykonywaniem pracy w czasie urlopu rodzicielskiego, urlop ten został pracownicy wydłużony o 10 dni (42 dni x 0,25 = 10,5), tj. do 9 lipca (niepełny dzień pomija się).

Przykład 2:

Pracownica zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, która w terminie do 21 dni po porodzie wystąpiła z wnioskiem o udzielenie urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, wykonuje przez cały okres urlopu rodzicielskiego pracę u pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze 1/2 etatu i pracę zamierza wykonywać także w wydłużonej z tego tytułu części urlopu rodzicielskiego. Urlop rodzicielski ulega wydłużeniu o 32 tygodnie, będzie trwał zatem 64 tygodnie [32 + (32 x 1/2) : (1 – 1/2) = 64]. Przez cały okres urlopu rodzicielskiego pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru, w kwocie zmniejszonej o połowę (1/2 : 1).

Przykład 3:

Pracownica zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy korzysta z tytułu urodzenia dziecka z:

• urlopu macierzyńskiego – od 5 marca do 22 lipca ,
• urlopu rodzicielskiego – od 23 lipca do 16 września (8 tygodni).

Zasiłek macierzyński przysługuje jej w wysokości:

• 81,5 % podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego od 5 marca do 22 lipca oraz za okres urlopu rodzicielskiego od 23 lipca do 16 września.

W okresie urlopu rodzicielskiego pracownica łączyła korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze 1/2 etatu. Zasiłek macierzyński w okresie urlopu rodzicielskiego pracownica otrzymała w wysokości pomniejszonej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy podjętej w czasie tego urlopu.

Pracownica nie będzie wykonywać pracy w czasie wydłużonego urlopu rodzicielskiego. Udzielony pracownicy urlop rodzicielski ulega wydłużeniu o 4 tygodnie (8 tygodni x 1/2). Pracodawca przedłużył urlop rodzicielski na okres od 17 września do 14 października. W tym okresie pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego w pełnej kwocie w wysokości 81,5% podstawy wymiaru.

Jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem przedłoży zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy z powodu choroby lub zaświadczenie o konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny przypadające na okres, w którym łączy wykonywanie pracy u pracodawcy udzielającego urlopu z korzystaniem z urlopu rodzicielskiego, nabędzie prawo odpowiednio do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy z powodu choroby, zasiłku chorobowego lub zasiłku opiekuńczego. Świadczenia z tego tytułu przysługują nie dłużej niż do ostatniego dnia okresu, przez który pracownik łączy wykonywanie pracy z korzystaniem z urlopu rodzicielskiego.

Przykład:

Pracodawca udzielił z tytułu urodzenia dziecka pracownicy zatrudnionej w pełnym wymiarze czasu pracy:

• urlopu macierzyńskiego – od 21 czerwca do 7 listopada (140 dni),
• urlopu rodzicielskiego – od 8 listopada do 19 czerwca (224 dni).

Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego wyniosła 3.255 zł.

W okresie 6 tygodni urlopu rodzicielskiego pracownica wykonywała pracę w wymiarze 1/2 etatu (0,5) i przysługiwało jej stałe miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1.625,50 zł, a po pomniejszeniu o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne (13,71%) – 1.402,64 zł.

Zasiłek macierzyński w okresie 6 tygodni urlopu rodzicielskiego otrzymywała w wysokości pomniejszonej proporcjonalnie do wymiaru czasu podjętej pracy.

Za okres urlopu rodzicielskiego od 8 listopada do 19 grudnia pracownica otrzymała zasiłek macierzyński za 42 dni w kwocie:

• 3.255 zł : 30 = 108,50 zł – jest to pełna dzienna kwota zasiłku macierzyńskiego (100%),
• 108,50 zł x 0,5 = 54,25 zł,
• 108,50 zł – 54,25 zł = 54,25 zł,
• 54,25 zł x 42 = 2.278,50 zł.

W okresie od 1 do 6 grudnia (6 dni) pracownica była nieobecna w pracy z powodu koniecznośc...