Zasiłek macierzyński - podstawowe informacje i przykłady(2)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnił zaktualizowany ostatnio komentarz do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wyjaśniając szczegółowo i na przykładach wybrane kwestie dotyczące poszczególnych rodzajów świadczeń. Publikujemy kolejną część informacji dotyczących zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego

125. Ubezpieczona, która urodziła dziecko lub ubezpieczony ojciec dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony w Kodeksie pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

1) 32 tygodni (224 dni) – w przypadku urodzenia jednego dziecka;

2) 34 tygodni (238 dni) – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

126. Ubezpieczona lub ubezpieczony, którzy przyjęli dziecko na wychowanie, mają prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony w Kodeksie pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

1) 32 tygodni (224 dni) – w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka;

2) 34 tygodni (238 dni) – w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka;

3) 29 tygodni (203 dni) – w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie, gdy pracownik ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni.

Zasiłek macierzyński za okres ustalony w Kodeksie pracy jako okres urlopu rodzicielskiego nie ulega skróceniu w związku z ukończeniem przez dziecko 7 lub odpowiednio 10 rok życia w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego.

Przykład:

Pracownica 11 maja przyjęła na wychowanie dziecko w ramach rodziny zastępczej. Siódme urodziny dziecka przypadają 1 czerwca tego roku. Zasiłek macierzyński za okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownicy przez 9 tygodni, tj. od 11 maja do 12 lipca (63 dni). Pracownica wystąpiła do pracodawcy o udzielenie urlopu rodzicielskiego w wymiarze 29 tygodni. Zasiłek macierzyński przysługuje pracownicy przez okres urlopu rodzicielskiego od 13 lipca do 31 stycznia następnego roku (203 dni).

127. Zasiłek macierzyński przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego przysługuje także osobom pobierającym zasiłek macierzyński za okres po ustaniu ubezpieczenia oraz osobom pobierającym zasiłek macierzyński w czasie urlopu wychowawczego.

128. Z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego może korzystać ubezpieczona matka dziecka lub ubezpieczony ojciec wychowujący dziecko, także jednocześnie, jednakże łącznie mogą wykorzystać zasiłek macierzyński za okres nie dłuższy niż pełny wymiar przysługującego urlopu rodzicielskiego, tj. 32, 34 lub 29 tygodni.

129. Zasiłek macierzyński za okres ustalony w Kodeksie pracy jako okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wymiarze wielokrotności tygodnia, od następnego dnia po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu macierzyńskiego albo odpowiednio urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego jest ubezpieczonemu przyznawany jednorazowo albo nie więcej niż w czterech częściach, będących wielokrotnością tygodnia, z których każda nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:

1) pierwszej części, która w przypadku urodzenia jednego dziecka nie może być krótsza niż 6 tygodni, a w przypadku przyjęcia przez pracownika dziecka na wychowanie nie może być krótsza niż 3 tygodnie;

2) ostatniej części zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego.

Przykład:

Pracownica, która urodziła dziecko 1 marca korzystała z urlopu macierzyńskiego od 1 marca do 18 lipca. 26 czerwca wystąpiła o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego na okres 8 tygodni od 19 lipca do 12 września. Do wniosku dołączyła pisemne oświadczenie, że ojciec dziecka będzie korzystał z urlopu rodzicielskiego przez 9 tygodni, tj. od 19 lipca do 19 września. Ponownie pracownica wystąpiła o udzielenie urlopu rodzicielskiego składając wniosek o urlop rodzicielski w wymiarze 6 tygodni. Ponieważ pozostała do wykorzystania część urlopu rodzicielskiego nie jest krótsza niż 8 tygodni (wynosi 15 tygodni), pracownica ma prawo do urlopu rodzicielskiego i zasiłku macierzyńskiego nie za okres 6 tygodni lecz za okres 8 tygodni, tj. od 13 września do 7 listopada i na taki okres uzyskała urlop rodzicielski.

130. Pracownik w każdym czasie może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego za zgodą pracodawcy; za okres po rezygnacji z urlopu zasiłek macierzyński nie przysługuje. W takim przypadku nie stosuje się zasady, zgodnie z którą urlop rodzicielski udzielany jest w tygodniach, jak również zasady dotyczącej minimalnego wymiaru części urlopu rodzicielskiego.

131. Do zasiłku macierzyńskiego przysługującego przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego mają odpowiednie zastosowanie zasady przedstawione w pkt. 107 – 113, 115 – 118 i 120. W okolicznościach, o których mowa w tych punktach, ubezpieczonemu drugiemu z rodziców dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, zasiłek macierzyński przysługuje nawet, jeśli pozostały do wykorzystania okres jest krótszy niż wymiar określony w pkt. 129, nie jest wielokrotnością tygodnia, bądź ubezpieczona matka lub ojciec dziecka wykorzystywali czwartą część okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego. Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego po przerwie przypadającej na pobyt dziecka w szpitalu nie jest traktowany jako odrębna część zasiłku.

132. Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 16 tygodni, może zostać wykorzystany w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres poprzedniej części tego urlopu. W takim przypadku zasiłek macierzyński przysługuje maksymalnie do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli w ciągu 21 dni po porodzie albo odpowiednio po przyjęciu dziecka/dzieci na wychowanie złożony został wniosek o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, tj. 32, 34 lub 29 tygodni.

133. Warunkiem skorzystania z zasiłku macierzyńskiego po przerwie jest wykorzystanie przynajmniej jednej części zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego przypadającej bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim za okres urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego może być wykorzystany w tym trybie maksymalnie w dwóch częściach, których wymiar określa się na takich samych zasadach jak wymiar pozostałych części urlopu rodzicielskiego (pkt 129).

Przykład:

Pracownica od 2 listopada 2015 r. do 20 marca 2016 r. korzysta z urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu. Od 21 marca do 10 lipca 2016 r. przebywa na urlopie rodzicielskim w wymiarze 16 tygodni. 11 lipca 2016 r. wraca do pracy. Pozostałą część urlopu rodzicielskiego pracownica zamierza wykorzystać w terminie późniejszym. Dziecko ukończy 6 rok życia 2 listopada 2021 r. Gdyby pracownica wystąpiła o udzielenie urlopu rodzicielskiego za pozostały należny jej okres, np. od 2 października 2021 r, urlop rodzicielski mógłby zostać jej udzielony nie dłużej niż do 31 grudnia 2021 r., tj. nie dłużej niż do ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.

134. Warunkiem przyznania ubezpieczonemu będącemu pracownikiem prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego jest wystąpienie do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o udzielenie takiego urlopu w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. W przypadku gdy pracodawca udzieli urlopu rodzicielskiego mimo niezachowania terminu na złożenie wniosku o ten urlop, zasiłek macierzyński przysługuje za okres udzielonego urlopu.

135. Wniosek w sprawie wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego ubezpieczony niebędący pracownikiem, osoba pobierająca zasiłek macierzyński za okres po ustaniu ubezpieczenia albo w czasie urlopu wychowawczego powinni złożyć nie później niż przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego. Wniosek złożony po tym terminie nie stanowi podstawy do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, chyba że niezłożenie wniosku w terminie wynikało z przyczyn niezależnych od osoby pobierającej zasiłek. Jeżeli ostatni dzień terminu na złożenie wniosku przypada na sobotę lub na dzień ustawowo wolny od pracy, wniosek złożony w pierwszym dniu roboczym po tym terminie uznaje się za złożony w terminie.

136. Ubezpieczony będący pracownikiem, pobierający zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego, może łączyć korzystanie z tego urlopu z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Podjęcie pracy w czasie urlopu rodzicielskiego następuje na pisemny wniosek pracownika, złożony w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. We wniosku pracownik wskazuje wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy. W takim przypadku ma zastosowanie zasada obniżenia zasiłku macierzyńskiego przedstawiona w pkt. 178.

137. W razie łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił tego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, jednak na okres nie dłuższy niż do:

1) 64 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka lub przyjęcia jednego dziecka na wychowanie;

2) 68 tygodni - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie lub równoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka.

138. W przypadku gdy pracownik nie zamierza łączyć korzystania z części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia, z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, okres o który urlop rodzicielski ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego.