Odszkodowanie za przekroczenie czasu na rozpatrzenie sprawy w urzędzie - MF wyjaśnia

Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji. Władza publiczna ponosi odpowiedzialność niezależnie od winy, na zasadzie niezgodności z prawem działania lub zaniechania. Bezprawność nie ma przy tym charakteru kwalifikowanego, ograniczonego do przypadków rażącego naruszenia prawa - czytamy w odpowiedzi Ministerstwa Finansów na interpelację poselską.

Interpelacja nr 2294 do ministra finansów w sprawie odszkodowań za przekroczenie czasu na rozpatrzenie sprawy w urzędzie

W sobotę 9 września 2023 roku w Tarnowie odbyła się konwencja programowa Koalicji Obywatelskiej pod nazwą „100 Konkretów!”. Donald Tusk zapowiedział wówczas, że dzień po wygranych wyborach przystąpicie Państwo do realizacji 100 konkretów na pierwsze 100 dni rządów. W najbliższych dniach mija 100 dni Państwa rządów. Przed wyborami swój program zaprezentowała również Polska 2050 (Trzecia Droga), która współtworzy rząd.

Niestety do dnia dzisiejszego obiecane przez Polskę 2050 rozwiązania nie zostały wprowadzone w życie. Na jakim etapie jest realizacja poniższej obietnicy wyborczej? Kiedy obietnice zostaną wprowadzone w życie?

Odpowiedzialność urzędników. Wprowadzimy “Karniaki”. Państwo wypłaci Ci odszkodowanie, jeśli przekroczy czas na rozpatrzenie Twojej sprawy.

Jakie będą koszty realizacji tej obietnicy?

Poseł Dariusz Matecki

21 marca 2024 r.

Odpowiedź na interpelację nr 2294 w sprawie odszkodowań za przekroczenie czasu na rozpatrzenie sprawy w urzędzie

Szanowny Panie Marszałku,

w odpowiedzi na interpelację nr 2294 Pana Posła Dariusza Mateckiego w sprawie odszkodowań za przekroczenie czasu na rozpatrzenie sprawy w urzędzie, proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

Pan Poseł w swoim wystąpieniu zwrócił się do Prezesa Rady Ministrów z prośbą o odpowiedź na poniższe pytania:

Na jakim etapie jest realizacja obietnicy wyborczej: Odpowiedzialność urzędników wprowadzimy “Karniaki”. Państwo wypłaci Ci odszkodowanie, jeśli przekroczy czas na rozpatrzenie Twojej sprawy? Kiedy obietnica zostanie wprowadzona w życie oraz jakie będą jej koszty?

Zgodnie z treścią art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej¹, każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej (ust. 1), a ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw (ust. 2). Przedmiotowy przepis ustawy zasadniczej nie wskazuje wyczerpująco ani na zakres szkody, ani nie rozstrzyga, co decyduje o bezprawności, ani też nie daje bezpośredniej drogi realizacji uprawnienia odszkodowawczego. Ścieżkę realizacji gwarancji konstytucyjnej co do wynagrodzenia szkody powstałej w związku z niezgodnym z prawem działaniem czy zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej wskazują przepisy ustaw - w szczególności przepisy ustawy Kodeks cywilny².

Zgodnie z treścią art. 417 § 1 k.c., za szkodę wyrządzoną przez niegodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Z kolei § 3 tego artykułu mówi, że jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej (§ 3).

Władza publiczna ponosi odpowiedzialność niezależnie od winy, na zasadzie niezgodności z prawem działania lub zaniechania. Bezprawność na gruncie art. 417 i następnych k.c. nie ma przy tym charakteru kwalifikowanego, ograniczonego do przypadków rażącego naruszenia prawa³.

Odrębnością, którą wprowadza art. 417¹ k.c. w porównaniu z art. 417 k.c. jest wymóg uzyskania określonego w przepisach szczególnych prejudykatu, a więc orzeczenia przesądzającego o niezgodności z prawem danego zachowania władzy publicznej. Rola tego prejudykatu polega na tym, że niedopuszczalne jest przed jego wydaniem zasądzenie odszkodowania za szkodę spowodowaną deliktem władzy publicznej - wyjątek stanowi tu ww. art. 417¹ § 4 k.c.⁴ W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje stanowisko⁵, że pojęcie zaniechania, stanowiącego przesłankę odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej dotyczy tych sytuacji, w których obowiązek określonego działania jest skonkretyzowany w przepisie prawa i można ustalić, na czym konkretnie miałoby polegać zachowanie organu władzy publicznej, aby do szkody nie doszło. Za zaniechanie uznaje się każde niewykonanie, zupełne lub częściowe, obowiązku dostatecznie skonkretyzowanego w normie prawnej.

Odpowiedzialność odszkodowawcza władz publicznych zależy od ziszczenia się wszystkich przesłanek odpowiedzialności, a mianowicie oprócz zdarzenia sprawczego (deliktu władzy pu...