Przedsiębiorca nie może zatrudnić współmałżonka na prawach pracownika

Interpelacja nr 17737 do ministra pracy i polityki społecznej w sprawie zatrudnienia współmałżonka przez prowadzącego działalność gospodarczą

Szanowna Pani Minister! Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. osoba prowadząca własną działalność gospodarczą nie może zatrudnić współmałżonka na prawach pracownika. W przypadku takiego zatrudnienia automatycznie staje się on współwłaścicielem firmy. Wiąże się to z kolei z koniecznością odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w pełnej kwocie, jaka obowiązuje współprowadzącego firmę. Kwota miesięcznej składki odprowadzanej do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynosi, jak wiadomo, ok. 900 zł, co szczególnie dla małych, rodzinnych firm jest sporym obciążeniem. Dla tego typu działalności gospodarczej niekiedy dużą trudnością jest uzyskanie miesięcznych dochodów wystarczających na pokrycie wymienionych składek ZUS. Natomiast w przypadku zatrudnienia na prawach pracownika składka ubezpieczenia jest znacznie mniej uciążliwa dla budżetu małej firmy.

Pani Minister, mając na uwadze powyższe, zwracamy się do Pani z następującym pytaniem: Czy Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nie rozważa możliwości zmiany zapisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tak aby możliwe było zatrudnianie współmałżonków na prawach pracownika?

Z poważaniem

Posłowie Robert Telus i Krzysztof Sońta

Warszawa, dnia 5 sierpnia 2010 r.

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej na interpelację nr 17737 w sprawie zatrudnienia współmałżonka przez prowadzącego działalność gospodarczą

W odpowiedzi na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 25 sierpnia 2010 r., znak: SPS-023-17737/10, dotyczące interpelacji posła Roberta Telusa i posła Krzysztofa Sońty w sprawie zatrudnienia współmałżonka przez prowadzącego działalność gospodarczą uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Pracownikiem może być osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat i jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 i art. 22 § 2 K.p.), natomiast pracodawcą może być jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników (art. 3 K.p.).

Przepisy Kodeksu pracy nie zawierają ograniczeń dotyczących zatrudnienia na podstawie stosunku pracy między osobami fizycznymi występującymi jako pracownik i pracodawca, pozostającymi w związku małżeńskim czy będącymi członkami rodziny. Ograniczenia takie mogą wynikać z przepisów pragmatyk służbowych regulujących w sposób szczególny stosunki pracy określonych grup pracowników, np. art. 26 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458), na podstawie którego małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli nie mogą być zatrudnieni w jednostkach samorządowych objętych przepisami tej ustawy, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości służbowej. Dodatkowo można także wskazać art. 79 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505, z późn. zm.), zgodnie z którym w urzędzie nie może powstać stosunek podległości służbowej między małżonkami oraz osobami pozostającymi ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.

Konieczną przesłanką istnienia stosunku pracy między małżonkami jest to, aby umówiona praca była świadczona w warunkach właściwych i charakterystycznych dla stosunku pracy, które są określone w art. 22 § 1 K.p. Zgodnie bowiem z tym przepisem przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego...