VAT od usług likwidacji szkód – opodatkowanie usług ubezpieczeniowych

Pytanie podatnika: Czy usługi pomocnicze związane z likwidacją (oceną i szacowaniem) szkód wynikających z zawartych umów ubezpieczeniowych, jak i usługi lustracji pojazdu przed jego ubezpieczeniem wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli lub podmiotów upoważnionych przez tych ubezpieczycieli na podstawie umów substytucyjnych korzystają ze zwolnienia od podatku VAT tak jak usługi ubezpieczeniowe?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 11 sierpnia 2011 r. (data wpływu 16 sierpnia 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 2 listopada 2011 r. (data wpływu 2 listopada 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z opodatkowania usług pomocniczych dotyczących działalności ubezpieczeniowej – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 sierpnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z opodatkowania usług pomocniczych dotyczących działalności ubezpieczeniowej. Przedmiotowy wniosek został uzupełniony pismem z dnia 2 listopada 2011 r. o doprecyzowanie stanu faktycznego oraz o brakujący podpis.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka świadczy usługi o charakterze rzeczoznawczym i eksperckim różnym podmiotom gospodarczym i jest prowadzona przez wspólników działających w ramach Spółki. Działalność gospodarcza rozliczana jest na zasadach ogólnych (książka przychodów i wydatków).
Firma jest płatnikiem podatku VAT. Część usług wykonywana jest w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli (firm prowadzących działalność ubezpieczeniową zgodnie z zapisami ustawy o ubezpieczeniach z dnia 22 maja 2003 r.) na podstawie podpisanych bezpośrednio z tymi ubezpieczycielami umów o współpracę. Usługi te wykonywane są również za pośrednictwem podmiotów gospodarczych, które z ubezpieczycielami mają podpisane umowy substytucyjne związane z prowadzonymi przez te podmioty usługami pomocniczymi na rzecz tych ubezpieczycieli w zakresie pełnej likwidacji szkód majątkowych.
W zakresie realizacji umów z ubezpieczycielami i upoważnionymi przez nich podmiotami gospodarczymi Spółka wykonuje nw. czynności:

• inspekcje weryfikujące stan pojazdu/miejsca ubezpieczenia mającego być przedmiotem ubezpieczenia w ramach umów ubezpieczenia zawieranych przez ubezpieczycieli,
• badanie zgodności danych podanych we wniosku ubezpieczeniowym przekazanym przez ubezpieczającego przed zawarciem umowy ubezpieczenia,
• przyjęcie druku zgłoszenia szkody i jego wstępna weryfikacja pod kątem zgodności zamieszczonych w nim zapisów ze stanem faktycznym,
• lustracje miejsca zdarzenia ubezpieczeniowego, których celem jest ustalenie okoliczności i skutków zdarzenia ubezpieczeniowego istotnego z punktu widzenia umowy ubezpieczenia,
• identyfikację pojazdu,
• stwierdzenie ewentualnych uszkodzeń pojazdu i ich opisanie (zidentyfikowanie),
• wstępna kalkulacja kosztów naprawy,
• wyliczenie wartości pojazdu przed i po szkodzie,
• weryfikację stanu zabezpieczeń przeciwkradzieżowych pojazdu,
• sporządzenie dokumentacji fotograficznej pojazdu i uszkodzonych elementów,
• sporządzenie kopii fotograficznej prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego pojazdu oraz kluczyków, a także poprzedniej polisy ubezpieczeniowej lub zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia,
• weryfikację (wstępna analiza okoliczności zdarzenia), czy nie zachodzi przypadek próby oszustwa ubezpieczeniowego (chodzi o okoliczności, które mogły być zatajone przez ubezpieczającego tj. nie zostały podane we wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia lub w innych oświadczeniach składanych przez ubezpieczającego);
• inne - które niezbędne są ubezpieczycielowi - zleceniodawcy do świadczenia usług ubezpieczeniowych w rozumieniu zapisów ustaw z dnia 22 maja 2003 r.

Z cywilnoprawnego punktu widzenia Wnioskodawca występuje wobec ubezpieczonych jako wykonujący czynności za ubezpieczyciela, ale nie przyjmuje odpowiedzialności wobec ubezpieczonych.
Realizacja ww. czynności zleconych przez ubezpieczyciela lub podmiot gospodarczy działający na zlecenie ubezpieczyciela (na podstawie umowy substytucyjnej) jest więc świadczeniem usług na rzecz ubezpieczyciela.
Za wykonane usługi wystawiana jest faktura zawierająca informacje o zwolnieniu świadczonej usługi z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług.
W piśmie z dnia 2 listopada 2011 r., będącym uzupełnieniem wniosku, Spółka wskazała, że jest czynnym podatnikiem podatku VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy opisane powyżej usługi pomocnicze związane z likwidacją (oceną i szacowaniem) szkód wynikających z zawartych umów ubezpieczeniowych, jak i usługi lustracji pojazdu przed jego ubezpieczeniem wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczycieli lub podmiotów upoważnionych przez tych ubezpieczycieli na podstawie umów substytucyjnych korzystają ze zwolnienia od podatku VAT tak jak usługi ubezpieczeniowe...
Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku usług ubezpieczeniowych z dniem 1 stycznia 2011 r. obowiązuje przepis art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym zwalnia się od podatku „(...) usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji (...)”. Jednocześnie przepis art. 43 ust. 13 ww. ustawy stanowi, iż zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej powyżej, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37. Z tym, że przepisu art. 43 ust. 13 zwolnienia nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w poprzednim akapicie (art. 43 ust. 14 ww. ustawy). Ponadto (art. 43 ust. 15 ustawy) zwolnienia, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37, nie mają zastosowania do:

• czynności ściągania długów, w tym factoringu;
• usług doradztwa;
• usług w zakresie leasingu.

Według Wnioskodawcy należy rozważyć, czy usługi podane w niniejszym wniosku stanowią usługi ubezpieczeniowe (lub element usług ubezpieczeniowych stanowiący odrębną całość, właściwy oraz niezbędny do świadczenia usług ubezpieczeniowych).
Z dniem 1 stycznia 2011 r. nastąpiła zmiana ustawy o podatku od towarów i usług, polegająca na odejściu od definiowania usług dla potrzeb tego podatku poprzez odniesienia do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. Z tym dniem odstępuje się, co do zasady, od identyfikacji usług przy pomocy klasyfikacji statystycznych, na rzecz zasady określania ich zakresu z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów. Od dnia 1 stycznia 2011 r. przy określaniu zakresu świadczonych usług klasyfikacje statystyczne stosowane są jedynie wówczas, gdy przepisy ustawy o podatku od towarów i usług powołują symbole statystyczne. Zatem w ocenie Wnioskodawcy w przedmiotowej sprawie - ponieważ w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 37 ww. ustawy nie powołano symbolu statystycznego dla rozstrzygnięcia, jak należy zakwalifikować usługi będące przedmiotem zapytania - konieczne jest odwołanie się do innych niż PKWiU źródeł, ponieważ ustawa o podatku od towarów i usług nie zawiera definicji usług ubezpieczeniowych. Wnioskodawca wskazał na ustawę z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jednolity – Dz. U. z 2010 r. nr 11, poz. 66 z późn. zm.). Opierając się na jej zapisach - art. 3 ust. 3-6 ww. ustawy czynnością ubezpieczeniową jest „(...) wykonywanie innych czynności określonych w przepisach innych ustaw (…) ustalanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych (...) ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych (...) ustalanie wartości przedmiotu ubezpieczenia (...) czynności zapobiegania powstawaniu albo zmniejszeniu skutków wypadków ubezpieczeniowych lub finansowanie tych działań z funduszu prewencyjnego (...)”. Wnioskodawca wskazał treść art. 3 ust. 6 oraz 7 powołanej ustawy. Zgodnie z pierwszym z wymienionych przepisów „Zakład ubezpieczeń może zlecać wykonanie czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 1-6 oraz ust. 5, innym podmiotom. Czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 1-oraz ust. 5, wykonywane przez te podmioty są traktowane jak czynności ubezpieczeniowe, w zakresie, w jakim są wykonywane w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń”. Z kolei art. 3 ust. 7 brzmi: „Czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 2 i 5 oraz ust. 5 pkt 1 i 2, uważa się za czynności ubezpieczeniowe także wtedy, gdy ich wykonywania podejmuje się zakład ubezpieczeń na wniosek innego zakładu ubezpieczeń, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych lub uprawnionego z tytułu umów, o których mowa w ust. 3 pkt 1, także gdy umowy te zawarte są z innym zakładem ubezpieczeń”.
Czynności wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela przez Spółkę stanowią więc na podstawie ww. zapisów ustawy ubezpieczeniowej bezspornie element usługi ubezpieczeniowej świadczonej przez zakład ubezpieczeń, przy czym element ten sam stanowi odrębną całość i jest niezbędny i właściwy do świadczenia usługi ubezpieczeniowej. Zakład ubezpieczeń nie może bowiem ustalić, czy zaszło zdarzenie ubezpieczeniowe oraz ustalić wysokość szkody (art. 3 ust. 5 pkt 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej) i dokonać wypłacenia odszkodowania (art. 3 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy) bez np. wcześniejszego przyjęcia zgłoszenia o szkodzie i prawidłowego przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. W takim przypadku usługi inspekcji (oględziny pojazdu przed jego ubezpieczeniem) wykonywane w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela, mieszczą się w czynnościach ubezpieczeniowych wymienionych w art. 3 ust. 4 pkt 1 i ust. 5 pkt 3 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, czyli w czynnościach oceny ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych oraz ustalania wartości ubezpieczenia. Należy stwierdzić, że usługi te stanowią element usługi ubezpieczeniowej, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi ubezpieczeniowej polegającej na zawarciu i wykonaniu umowy ubezpieczenia (art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej). Usługi te w sposób oczywisty stanowią element usługi ubezpieczeniowej, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi ubezpieczeniowej polegającej na ustalaniu przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych oraz polegającej na składaniu oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowania (art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej) i wypłacaniu odszkodowań (art. 3 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy), ponieważ bez czynności lustracji wymienione powyżej czynności ubezpieczeniowe nie mogą być wykonane.
Usługi mające związek z likwidacją szkody a wynikające z zawartej z ubezpieczycielem umowy mieszczą się w czynnościach ubezpieczeniowych wymienionych w art. 3 ust. 5 pkt 1 i pkt 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, czyli w czynnościach ustalania przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych oraz ustalania wysokości szkód oraz rozmiarów odszkodowań.
Nawet jednak gdyby zakwestionować powyższe stanowisko należy stwierdzić, że usługi te stanowią element usługi ubezpieczeniowej, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi ubezpieczeniowej polegającej na ustalaniu przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych, ustalaniu wysokości szkód oraz rozmiarów odszkodowań, jak również polegającej na składaniu oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowania (art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej) i wypłacaniu odszkodowań (art. 3 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy), ponieważ bez czynności lustracji wymienione powyżej czynności ubezpieczeniowe nie mogą być wykonane.
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej precyzuje zasady wykonywania czynności ubezpieczeniowych, dokonując ich podziału na tzw. czynności sensu stricto oraz sensu largo. Do pierwszego rodzaju można zaliczyć takie czynności, które mogą być wykonywane wyłącznie przez zakłady ubezpieczeń lub na ich zlecenie, lecz w imieniu i na rachunek zakładu ubezpieczeń (czynności sensu stricto) oraz czynności, które mogą być wykonywane nie tylko przez zakłady ubezpieczeń, lecz także przez inne podmioty nieposiadające statusu zakładu ubezpieczeń (tj. nieposiadające stosownego zezwolenia) i dopiero ich wykonywanie przez ubezpieczycieli nadaje im walor czynności ubezpieczeniowych (czynności ubezpieczeniowe sensu largo). Zatem usługi inspekcji - lustracji i likwidacji szkody wykonywane na podstawie zawartej z ube...