Orzecznictwo podatkowe: Odszkodowanie wypłacone na mocy ugody sądowej

Teza: Na gruncie postępowania cywilnego ugoda sądowa praktycznie została zrównana z wyrokiem. Niezrozumiałe jest zatem różnicowanie powyższych rozstrzygnięć na gruncie prawa podatkowego. Tym samym uznać należy, iż rację ma Skarżąca, wskazując, że wyłączenie ze zwolnienia podatkowego odszkodowań, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt. 3 lit. g) u.p.d.o.f. dotyczy jedynie takich odszkodowań, których źródłem jest przepis prawa, a ich wypłata następuje na podstawie umowy lub ugody cywilnoprawnej, nie zaś ugody sądowej.

Za takim rozumieniem użytego w tym przepisie pojęcia „ugoda” przemawia także treść kolejnych punktów tego ustępu. Ustawa w pkt 3b ust. 1 wprowadza bowiem zwolnienie od podatku dochodowego dla „innych odszkodowań otrzymanych na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie”. Należy zatem przyjąć, że skoro zwolnieniu podlegają odszkodowania inne, niż mające źródło w ustawie, a przyznane na podstawie ugody sądowej, to tym bardziej z takiego zwolnienia powinny, zdaniem Sądu, korzystać odszkodowania wynikające z ustawy przyznane na podstawie tejże ugody.

Pismem z dnia 8 lutego 2006 r. P. SA w Warszawie — Skarżąca w rozpatrywanej sprawie, zwróciła się do Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie o udzielenie w trybie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, póz. 60, z późn. zm.) pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego. Przedstawiając stan faktyczny sprawy Skarżąca wskazała, iż na mocy ugody sądowej zawartej w 2005 r. wypłaciła na rzecz byłego pracownika odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony. W związku z tym zadała pytanie — czy odszkodowanie takie jest zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, póz. 176, z późn. zm.), zwanej dalej „u.p.d.o.f.”, a tym samym czy na Skarżącej jako na płatniku ciąży obowiązek pobrania i odprowadzenia zaliczki na ten podatek. Wyraziła jednocześnie pogląd, że wypłacone przez nią odszkodowanie podlega zwolnieniu na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. Jednocześnie mieści się ono w grupie odszkodowań wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. Uzasadniając swoje stanowisko Skarżąca zwróciła uwagę, iż były pracownik oparł swoje roszczenie o przepis art. 45 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, póz. 94, z późn. zm.) zgodnie z którym w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy — stosownie do żądania pracownika — orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu — o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Tym samym wypłacone przez Skarżącą odszkodowanie objęte jest hipotezą art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., gdyż jego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na ich podstawie, a co za tym idzie podlega ono zwolnieniu podatkowemu. Odszkodowanie to nie zostało jednocześnie wyłączone z zakresu zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) u.p.d.o.f, w którym to przepisie jako wyjątek wymieniono odszkodowania wynikające z zawartych umów lub ugod. Skarżąca podniosła mianowicie, że wyłączenie ze zwolnienia podatkowego w tym przepisie ustanowionego dotyczy jedynie ugod pozasądowych. Podkreśliła ponadto, że odszkodowanie przez nią wypłacone podlega zwolnieniu z opodatkowania także na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. mającego zastosowanie do innych odszkodowań otrzymanych na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości w nich określonej.

Postanowieniem z dnia 15 marca 2006 r. Naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie uznał stanowisko Skarżącej za nieprawidłowe. W uzasadnieniu postanowienia wskazał, że co prawda rację ma Skarżąca podnosząc, iż wypłacone przez nią odszkodowanie mieści się w grupie odszkodowań określonych w art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., niemniej korzystanie ze zwolnienia podatkowego w tym przepisie ustanowionego ograniczone jest szeregiem wyjątków, wśród których ustawodawca wymienił w lit. g) odszkodowania wynikające z zawartych ugod. Organ pierwszej instancji stanął przy tym na stanowisku, że przepis ten odnosi się do ugod bez wskazywania że chodzi jedynie o konkretny ich rodzaj. Organ pierwszej instancji zauważył ponadto, że do wypłaconego przez Skarżącą odszkodowania nie ma także zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. przepis ten dotyczy bowiem odszkodowań, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na ich podstawie. Z taką zaś sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. W konsekwencji stwierdził, że na Skarżącej ciążą obowiązki płatnika z tytułu wypłaconego odszkodowania.

Nie zgadzając się ze stanowiskiem organu pierwszej instancji Skarżąca wniosła zażalenie na powyższe postanowienie. Zarzuciła w nim naruszenie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b u.p.d.o.f. przez niewłaściwą jego interpretację oraz art. 217 § 2 Ordynacji podatkowej poprzez brak właściwego uzasadnienia faktycznego i prawnego. W uzasadnieniu zażalenia podkreśliła, iż intencją ustawodawcy było wyłączenie z zakresu zwolnienia jedynie ugód pozasądowych, wypłacanych na podstawie zawartych umów. Nie ma bowiem, jej zdaniem, żadnych racjonalnych przesłanek uzasadniających różnicowanie pod względem podatkowym odszkodowań wypłaconych na mocy wyroków i ugód sądowych, skoro te ostanie stanowią tytuł egzekucyjny na równi z wyrokami sądowymi. Uzasadniając zarzut naruszenia art. 217 § 2 Ordynacji podatkowej Skarżąca zwróciła uwagę, iż uzasadnienie faktyczne i prawne zawarte w postanowieniu organu pierwszej instancji jest bardzo lakoniczne i jako takie nie odpowiada kryteriom w tym przepisie określonym.

Decyzją z dnia 21 listopada 2006 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie odmówił zmiany postanowienia organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że wypłacone przez Skarżącą świadczenie pieniężne stanowi odszkodowanie którego wysokość i zasady ustalania wynikają wprost z przepisów kodeksu pracy. Odszkodowanie to wyłączone jest jednak z katalogu z...