Orzecznictwo: Odszkodowanie wypłacone na podstawie ugody

Pismem z dnia 9 czerwca 2006 r. Adam K. , zwany dalej „Skarżącym", zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Wawer z wnioskiem o udzielenie w trybie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, póz. 60, z późn. zm.) pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie. Przedstawiając stan faktyczny sprawy Skarżący wyjaśnił, iż zawarł ugodę sądową, w wyniku której otrzymał od swojego pracodawcy kwotę 72.000 zł tytułem wynagrodzenia za pracę oraz kwotę 98.000 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 Kodeksu pracy. Podnosząc, że ugoda sądowa jest zrównana z wyrokiem Sądu, Skarżący sformułował pytanie, czy wypłacona kwota tytułem odszkodowania jest zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Przedstawiając własne stanowisko Skarżący zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, póz. 176, z późn. zm.) - powoływanej dalej jako „u.p.d.o.f", od podatku zwolnione są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych, wydanych na podstawie tych ustaw. Możliwość wytoczenia powództwa o odszkodowanie przez pracownika regulują przepisy Kodeksu pracy. Zgodnie z art. 58 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Skarżący wskazał również, iż na mocy ugody sądowej otrzymał kwotę przekraczającą wysokość wynagrodzenia obliczonego zgodnie z zasadami wynikającymi z Kodeksu pracy i w związku z tym w jego ocenie art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. nie będzie miał zastosowania, gdyż ustalone odszkodowanie nie wynikało wprost z przepisów. Skarżący uznał zatem, że wypłacone mu odszkodowanie należało zakwalifikować do kategorii odszkodowań innych niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

W związku z powyższym, zdaniem Skarżącego, otrzymane przez niego odszkodowanie należy zaliczyć do kategorii odszkodowań, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b) u.p.d.o.f. Na mocy powołanego przepisu, od podatku dochodowego są zwolnione inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkami określonymi w lit. a) i b) tego przepisu. Reasumując, w ocenie Skarżącego, otrzymane przez niego odszkodowanie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b) u.p.d.o.f.

Postanowieniem z dnia 14 września 2006 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego Warszawa-Wawer uznał za nieprawidłowe stanowisko Skarżącego przedstawione we wniosku. W uzasadnieniu postanowienia przytaczając treść art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. wyjaśnił, iż wolne od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych są tylko odszkodowania przyznane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego oraz na podstawie innych ustaw. Źródłem odszkodowania jest zatem przepis prawa. Wysokość odszkodowania jakie otrzymał Skarżący nie wynika, zdaniem organu podatkowego pierwszej instancji, z przepisu prawa. Natomiast odszkodowania, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b) u.p.d.o.f., są odszkodowaniami i ugodami związanymi z pojęciem zadośćuczynienia, co wiąże się z doznaną krzywdą, jak utrata zdrowia lub życia oraz formą wynagrodzenia krzywdy poszkodowanemu, o czym mówią art. 444 i 445 Kodeksu cywilnego. Odszkodowanie uzyskane przez Skarżącego w drodze ugody sądowej, jako mające swe źródło w przychodach uzyskiwanych ze stosunku pracy oraz związane z trybem rozwiązania umowy o pracę, podlega opodatkowaniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) u.p.d.o.f.

W zażaleniu na powyższe postanowienie Skarżący wskazał, że jego zdaniem, odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy nie podlega opodatkowaniu w przypadku, gdy Sąd ustalił, iż rozwiązanie umowy o pracę było niezgodne z prawem. Odszkodowanie to ma bowiem na celu zrekompensowanie poniesionej przez niego straty, a nie spowodowanie faktycznego przysporzenia w sensie ekonomicznym.

Decyzją z dnia 2 lutego 2007 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie odmówił zmiany zaskarżonego postanowienia. W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy wskazał, że nie wszystkie odszkodowania otrzymywane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Zdaniem organu odwoławczego, odszkodowanie przyznane Skarżącemu mieści się w uregulowaniu przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) u.p.d.o.f. i nie korzysta ze zwolnienia od podatku. Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił ponadto, że zgodnie z art. 9 ust. 1 u.p.d.o.f. opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z określonymi wyjątkami. Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. źródłem przychodów jest między innymi stosunek pracy, zaś przychodami ze stosunku pracy są, według art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f. wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za nadgodziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Wypłacone odszkodowanie, według organu odwoławczego, należy traktować jako przychód ze stosunku pracy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych.

W skardze na powyższą decyzję, skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Skarżący podniósł, że decyzja ta narusza jego interes prawny poprzez błędną interpretację przepisów u.p.d.o.f, która bezzasadnie oraz niezgodnie z Konstytucją zobowiązuje Skarżącego do zapłaty podatku od kwoty wskazanej w zawartej przed Sądem ugodzie.

Skarżący zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w sprawie przepisów art. 21 ust. 1 pkt 3b) i art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. oraz w związku z powyższym, zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 listopada 2006 r. sygn. SK 51/06, naruszenie art. 2 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającego ją postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Wawer i o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi Skarżący podtrzymał stanowisko zawarte we wniosku o udzielenie interpretacji i w zażaleniu oraz wspierającą je argumentację, iż otrzymane przez niego na mocy ugody sądowej odszkodowanie nie jest odszkodowaniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3a u.p.d.o.f. i w związku z tym należy je zakwalifikować, jako odszkodowanie określone w art. 21 ust. 3b u.p.d.o.f. i jako takie wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych. Skarżący wskazał ponadto, iż nawet gdyby przyjąć w ślad za Dyrektorem Izby Skarbowej, iż otrzymane odszkodowanie mieści się w uregulowaniu zawartym w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) u.p.d.o.f., to w świetle powołanego wyżej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, opodatkowanie tego odszkodowania stanowiłoby naruszenie Konstytucji. Następnie Skarżący przytoczył fragmenty uzasadnienia tego orzeczenia oraz stwierdził, iż oparcie się organu odwoławczego w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji na powołanym tam stanowisku Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 2004 r. świadczy o nieznajomości wskazanego wyżej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i w związku z tym prowadzi do nadużycia zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wnosząc o oddalenie skargi, powtórzył argumentację prezentowaną w dotychczasowym postępowaniu oraz podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Ponadto organ odwoławczy podniósł, że stanowisko to nie pozostaje w sprzeczności z przywołanym przez Skarżącego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, bowiem sentencja tego wyroku została opublikowana w dniu 11 grudnia 2006 r., a zatem dotyczy zdarzeń powstałych po tej dacie. Z treści zawartej ugody wynika natomiast, iż wypłata odszkodowania przyjętego w tej ugodzie nastąpi w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia, czyli przed datą ogłoszenia, jak również wejścia życie, powyższego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Skargę należało uwzględnić, aczkolwiek nie wszystkie podniesione w niej zarzuty są zasadne.

Jak wynika ze stanu faktycznego przestawionego przez Skarżącego we wniosku o udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego oraz z załączonego następnie do tego wniosku protokołu z rozprawy apelacyjnej z dnia 6 stycznia 2006 r. przed Sądem Okręgowym w Warszawie XII Wydział Pracy, pracodawca Skarżącego w ramach ugody zawartej przed tym Sądem zobowiązał się do wypłaty Skarżącemu kwoty 72.00...