Czy sprzedaż zużytych urządzeń elektrotechnicznych i elektronicznych podlega odwrotnemu obciążeniu?

Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny to w dzisiejszych czasach ogromny problem ogólnoświatowy. Dobrze, że jego istnienie dostrzegł polski ustawodawca. Od 1 stycznia 2016 r. zasady postępowania ze zużytym sprzętem reguluje ustawa z 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. W art. 4 pkt 23 wprowadziła ona pojęcie zbierającego zużyty sprzęt. Jest to podmiot wykonujący działalność gospodarczą w zakresie zbierania zużytego sprzętu, który posiada decyzję w zakresie jego zbierania. Sprzęt uznawany jest zgodnie z ww. ustawą za odpad, który jest odbierany zarówno od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej jak również od firm. Zbierający nie dokonuje sam demontażu zebranego sprzętu, odsprzedaje go wyłącznie dalej do zakładów przetwarzania odpadów. Te zaś zajmują się demontażem otrzymanego sprzętu otrzymując z niego wiele cennych surowców.

O ile kwestia oddania zużytego sprzętu zbierającemu przez osobę fizyczną nie budzi żadnych wątpliwości, takie mogą się pojawić w przypadku podmiotów gospodarczych. Sprzęt elektryczny lub elektroniczny stanowi u podatnika środek trwały lub składnik wyposażenia. Jego zużycie i przeznaczenie do likwidacji nie odbiera mu tego charakteru. Sprzedaż takiego przedmiotu stanowi źródło przychodu, jego uzyskanie należy natomiast we właściwy sposób udokumentować. Jeżeli sprzedawca zużytego sprzętu jest podatnikiem VAT transakcja taka winna zostać udokumentowana fakturą VAT. Powstaje jednak pytanie w jaki sposób opodatkowanie tym podatkiem będzie realizowane.

VAT przy obrocie zużytym sprzętem

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, o ile łącznie spełnione są następujące warunki:

• dokonującym ich dostawy jest podatnik w rozumieniu art. 15 tejże ustawy, u którego sprzedaż nie jest zwolniona podmiotowo,
• nabywcą jest czynny vatowiec w rozumieniu art. 15 tejże ustawy, u którego sprzedaż nie jest objęta zwolnieniem z art. 43 ust. 1 pkt 2 (dostawa towarów związanych wyłącznie z działalnością zwolnioną), bądź z art. 122 ustawy o VAT (zwolnienie transakcji, których przedmiotem jest złoto inwestycyjne).

Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny wykorzystywany przez przedsiębiorcę odsprzedawany firmie recyklingowej w celu jego utylizacji został zaklasyfikowany do grupowania 38.11.49.0 PKWiU z 2008 r. obejmującego „wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające”. W omawianym przypadku będą to przedmioty nazywane elektrośmieciami, które obejmują m.in. chłodziarki, zamrażarki, pralki, zmywarki, kuchenki gazowe i elektryczne, komputery itp. Są one w myśl kategoryzacji odpadów uznane za odpady niebezpieczne.

Z załącznika nr 11 do ustawy o VAT wynika, iż zamiarem ustawodawcy było objęcie odwrotnym obciążeniem również obrotu zużytym sprzętem elektrotechnicznym i elektronicznym. Wskazuje na to budowa tego załącznika. Otóż w poz. 29 sklasyfikowane zostały „wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe obiekty pływające”. Te zaś są elementem składowym Działu 38 PKWiU „Usługi związane ze zbieraniem, przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów i odzysk surowców” zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 4 września 2015 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) obowiązującej od 1 stycznia 2016 r. Dla celów podatkowych stosowana jest Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2008), wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r.

W konsekwencji na fakturze wystawionej przez sprzedawcę zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego winna znaleźć się adnotacja „odwrotne obciążenie”, a nie stawka VAT i jego kwota. W takiej sytuacji jego sprzedaż, jako środka trwałego, powinna zostać wykazana w części C poz. 31 - u dostawcy, a w poz. 34 i 35 - u nabywcy, deklaracji VAT-7(19) , czyli w wersji aktualnie obowiązującej. W przypadku odwrotnego obciążenia sprzedający dodatkowo będzie miał obowiązek złożenia druku VAT-27 - informacja podsumowująca. Służy on do poinformowania urzędu skarbowego o tym, iż obowiązek rozliczenia transakcji obciąża nabywcę. Sprzedawca przez jego złożenie przekazuje urzędowi dane nabywcy, takie jak nazwa i NIP a także wartość sprzedaży, która powinna zostać przez niego zostać wykazana jako podatek należny.

Istotna jest klasyfikacja towaru

Obrót przeznaczonymi do demontażu urządzeniami elektrycznymi i elektronicznymi był przedmiotem interpretacji indywidualnej z 3 czerwca 2013 r., sygn. ITPP1/443-221/13/JJ, Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy. Płynie z niej wniosek, iż przeznaczone do demontażu urządzenia tego rodzaju nie są towarem, obrót którym podlega szczególnej procedurze VAT (charge reverse). Organ skarbowy wydał ją na wniosek podatnika, który prowadził działalność gospodarczą w zakresie odbioru od osób fizycznych i podmiotów gospodarczych elektrośmieci i dalszej ich odsprzedaży zakładom przetwarzania odpadów, dokonującym demontażu w celu odzyskania surowców. Wnioskodawca elektrośmieci sprzedawał w całości. Zbywany towar stanowił odpad w świetle ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Podatnik zwrócił się do Dyrektora z pytaniem, jak w przedstawionym stanie faktycznym będzie należało opodatkować sprzedaż tego rodzaju. Czy na zasadach ogólnych czy zajdzie konieczność zastosowania odwrotnego obciążenia. Jak wiadomo w tym sposobie opodatkowania transakcji następuje swoista zamiana ról w rozliczaniu VAT. W związku z tym, iż jest ono wyjątkiem od generalnej zasady, może być stosowane wyłącznie w ściśle określonych przypadkach. Te zaś wskazane zostały przez ustawodawcę dla określonych przez PKWiU grup towarów. Wnioskodawca stał na stanowisku, iż urządzenia przez niego sprzedawane końcowym odbiorcom nie będą podlegać procedurze odwrotnego obciążenia. Podatnik był tego zdania ponieważ w jego przekonaniu przedmiotem sprzedaży były urządzenia wycofane z eksploatacji. Przypomniał, że grupowanie PKWiU 38.11.49.0 dotyczy „wraków przeznaczonych do złomowania innych statki i pozostałe konstrukcje pływające”. Odwołując się do słownika języka polskiego wrak to zatopiony lub uszkodzony statek, zniszczony pojazd lub zniszczona maszyna. W przypadku wyeksploatowanych maszyn i urządzeń nie dochodzi jednak do ich zniszczenia, wobec tego trudno byłoby uznać je za wraki. Inaczej rzecz przedstawiałaby się gdyby elektrośmieci sprzedawane były w stanie uszkodzonym.

Organ skarbowy nie uznał stanowiska podatnika za nieprawidłowe. Przyznał on, że sprzedaż zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego podlegać będzie opodatkowaniu na zasadach ogólnych, podstawową stawką VAT. Zastrzegł jednak, że będzie to miało miejsce pod warunkiem sklasyfikowania prowadzonej przez podatnika działalności lub sprzedawanych produktów, według zasad określonych w poszczególnych klasyfikacjach i nomenklaturach. Dyrektor przypomniał też, że to podmiot występujący o taką klasyfikację obciążony będzie ewentualnymi negatywnymi konsekwencjami wynikającymi z błędnego zaklasyfikowania statystycznego towarów i usług. Zatem, aby w omawianej sytuacji odwrotne obciążenie nie miało znaleźć zastosowania zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny nie powinien zostać sklasyfikowany w grupowaniu 38.11.49.0 PKWiU.

Adam Okonkwo