Czy strata pomniejsza dochód do składki zdrowotnej? - ZUS odpowiada

Przepis art. 81 ust. 2c pkt 5 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych odnosi się do ustalenia dochodu, który winien stanowić podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, a nie do ustalenia wysokości straty, której wysokość pozostaje bez wpływu na obowiązek opłacania składki w wysokości kwoty minimalnej gdyż w takim przypadku w zakresie ustalenia podstawy wymiaru składki znajduje norma określona art. 81 ust. 2d ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - stwierdził Zakład Ubezpieczeń Społecznych w interpretacji indywidualnej.

We wniosku o interpretację przedsiębiorca wyjaśnił, że prowadzi działalność gospodarczą i jako formę opodatkowania stosuje podatek liniowy. W kwietniu 2023 r. sprzedał samochód osobowy, który był wprowadzony do środków trwałych firmy i amortyzowany. Kwota sprzedaży wyniosła 14 500 zł. Do 2021 roku wartość amortyzacji była 59 103,22 zł. W roku 2022 i 2023 łącznie amortyzacja wyniosła 27 813,28 zł. Wartość początkowa nabycia samochodu była 149 000 zł. Wartość niezamortyzowana samochodu przy sprzedaży wyniosła 62 083,50 zł (która jest kosztem miesiąca kwietnia 2023). W miesiącu kwietniu w działalności gospodarczej jest strata w wysokości 33 369,23 zł.

Przedsiębiorca chciał wiedzieć jak powinna ustalić podstawę składki zdrowotnej przy sprzedaży samochodu. Jego zdaniem, wyliczenie sprzedaży samochodu do podstawy składki zdrowotnej powinno być następujące:

14 500 zł (wartość sprzedaży samochodu) - 149 000 zł (wartość początkowa samochodu) + 27 813,28 zł (wartość amortyzacji za 2022 i 2023) + 62 083,50 zł (wartość niezamortyzowana, która została ujęta w koszt w 4/2023) = -44 603,22 zł

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:

strata z działalności gospodarczej w 4/2023 w wysokości: -33 369,23 zł, strata ze sprzedaży środka trwałego z poprzednich wyliczeń: -44 603,22 zł, czyli razem strata za dany miesiąc wynosi: -77 972,45 zł

W wydanej interpretacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził:

Zagadnienia dotyczące obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, opłacania i ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne regulują przepisy ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Zgodnie z art. 81 ust. 2c ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia 12 kwietnia 2022 r. za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu osoba, o której mowa w ust. 2, wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, ustalony w następujący sposób:

1. dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym jest ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;
2. dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 1, jest pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;
3. dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągniętych od początku roku, i sumą kosztów uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, poniesionych od początku roku;
4. dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 3, jest pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach; dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Z dniem 13 kwietnia 2022 r. weszła w życie zmiana do ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wprowadzona przepisami ustawy z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 807).

W myśl art. 81 ust. 2c pkt 5 wyżej cytowanej ustawy (dodany ustawą z dnia 9 lutego 2022 r., obowiązujący od 13 kwietnia 2022 r.), przy obliczaniu dochodów, o których mowa w pkt 1 i 3, stosuje się art. 24 ust. 1-2b i nie uwzględnia się przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; w przypadku osób prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów dochód, o którym mowa w pkt 1 i 3, ustala się z uwzględnieniem art. 44 ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zmiany dotyczą zasad ustalania wysokości przychodów/dochodu dla celów ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o których mowa w art. 81 ust. 2 i 2e ustawy, tj. osób opłacających podatek z działalności gospodarczej na zasadach ogólnych (wg skali i podatek liniowy) oraz zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych.

Zgodnie z art. 35 ustawy z dnia 9 lutego 2022 r., w przypadku ustalania dochodu, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i 2c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w brzmieniu obowiązującym od 13 kwietnia 2022 r., od przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (przychody z odpłatnego zbycia określonych składników majątku np. środków trwałych) dochód ustalony z uwzględnieniem art. 24 ust. 2 zdanie drugie ustawy o PIT (szczególny sposób ustalania dochodu w przypadku odpłatnego zbycia składników majątku), nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 r. Chodzi, np. o środki trwałe, które przedsiębiorca przed 2022 r. amortyzował i odpisy amortyzacyjne zaliczał do kosztów podatkowych. Zgodnie z przepisami obowiązującymi przed 13 kwietnia 2022 r., w przypadku ustalania dochodu dla celów składki zdrowotnej ze sprzedaży środka trwałego, na wysokość dochodu wpływ mają odpisy amortyzacyjne, które zaliczone były do kosztów podatkowych przed 2022 r., tj. podwyższają ten dochód, pomimo, że koszty te nie wpływały na wysokość opłacanej wówczas składki zdrowotnej.

Dzięki zmianie uregulowanej w art. 35 ustawy z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, w przypadku sprzedaży środków trwałych, które dla potrzeb podatku PIT były amortyzowane przed 2022 r., przy ustalaniu - dla potrzeb składki zdrowotnej - dochodu z ich odpłatnego zbycia, dochód ten nie będzie powiększony o dokonane przed 2022 rokiem odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.

Przedsiębiorcy uzyskujący obok dochodów z podstawowej działalności gospodarczej również dochody z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanego na potrzeby działalności gospodarczej zobowiązani są ustalać swój dochód na zasadach określonych w art. 24 ust. 1-2b ustawy o PIT, który reguluje szczególne zasady ustalania dochodu. Zgodnie z art. 24 ust. 2 dochodem lub stratą ze sprzedaży środka trwałego jest różnica pomiędzy przychodem uzyskanym ze sprzedaży a jego wartością początkową, powiększona o wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych.

Przedsiębiorca wskazał, że w miesiącu kwietniu 2023 r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wystąpiła strata w określonej wysokości, którą powiększyła o stratę z tytułu sprzedaży środka trwałego pomniejszoną o wartość odpisów amortyzacyjnych dokonanych w 2022 r. i 2023 r. oraz o wartość niezamortyzowaną tego środka trwałego ujętą w kosztach w 4/2023 - przedstawił mechanizm ustalenia wysokości straty, co wobec brzmienia art. 81 ust. 2d ustawy pozostaje bez znaczenia dla celów obowiązku opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne obliczonej od podstawy wymiaru stanowiącej kwotę minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie bowiem z tym przepisem w przypadku gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu, ustalona zgodnie z ust. 2c, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten miesiąc stanowi ta kwota. Zatem w sytuacji wystąpienia straty z tytułu działalności przedsiębiorca zobligowany jest do zapłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne. Istotne jest, że przepis art. 81 ust. 2c pkt 5 ustawy odnosi się do ustalenia dochodu, który winien stanowić podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, a nie do ustalenia wysokości straty, której wysokość pozostaje bez wpływu na obowiązek opłacania składki w wysokości kwoty minimalnej gdyż w takim przypadku w zakresie ustalenia podstawy wymiaru składki znajduje norma określona art. 81 ust. 2d ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W związku z powyższym, ZUS uznał stanowisko przedsiębiorcy w zakresie ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w związku z wystąpieniem straty z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja indywidualna z 9 sierpnia 2023 r., sygn. DI/100000/43/515/2023 (decyzja nr 399) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku

Redakcja podatki.biz