Darowizna polegająca na uregulowaniu należności za obdarowanego a zwolnienie z podatku

Darowizny pieniężne dokonywane w obrębie najbliższej rodziny korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Ale nie jest to zwolnienie bezwarunkowe.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem darowizny.

Podatek od darowizny

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Kwoty wolne od podatku

Podatek od spadków i darowizn płaci się według skali podatkowej. Aktualnie kwoty wolne od opodatkowania wynoszą:

• dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej - 9637 zł.

• dla drugiej grupy - 7276 zł.

• dla trzeciej - 4902 zł.

Do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,

do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych,

do grupy III - innych nabywców.

Zwolnienie z podatku najbliższej rodziny

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

• zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, oraz

• udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9637 zł - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, prowadzony przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Najbliższa rodzina może zatem skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania darowizny, jeśli osoba obdarowana dokona zgłoszenia faktu otrzymania darowizny w ciągu 6 miesięcy. Zgłoszenia dokonuje się w urzędzie skarbowym na formularzu SD-Z2. Zgłoszenie takie nie jest wymagane w sytuacji, gdy wartość darowizny nie przekracza kwoty 9637 złotych. Trzeba jednak pamiętać, że do limitu tego wlicza się darowizny z ostatnich pięciu lat.

Zapłata należności za obdarowanego na rzecz osoby trzeciej

Jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, dodatkowym warunkiem zwolnienia od podatku, poza zgłoszeniem nabytych środków pieniężnych naczelnikowi urzędu skarbowego, jest udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Jak potraktować jednak darowiznę, która jest przekazywana bezpośrednio na rachunek bankowy osoby trzeciej?

W przypadku, który stał się kanwą dla dziesiejszego materiału syn, w ramach darowizny na rzecz swojej matki opłacił cenę samochodu przelewem, dokonanym bezpośrednio na rzecz sprzedawcy samochodu. Matka powzięła wątpliwość, czy taka darowizna będzie morze korzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn i wystąpiła o wydanie interpretacji.

Czym jest darowizna

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Podstawowym kryterium uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia, jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, poza zgłoszeniem nabytych środków pieniężnych naczelnikowi urzędu skarbowego (za wyjątkiem wspomnianych wcześniej sytuacji) jest udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Wg opinii utrwalonej w wydawanych interpretacjach określony w tym przepisie warunek jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej, w wykonaniu zawartej z nim umowy lub tytułem zobowiązania ciążącego na obdarowanym wobec tej osoby trzeciej.

Tak więc w sytuacji, w której syn dokonał płatności za samochód matki bezpośrednio na rachunek bankowy sprzedawcy, a obdarowana zgłosi ten fakt do naczelnika urzedu skarbowego w terminie i na odpowiednim formularzu, nie ma żadnych przeszkód do skorzystania ze zwolnienia.

Na zakończenie warto przypomnieć prezentowane już przy innych okazjach istotne orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego, potwiedzające powyższe twierdzenia.

Wyrok z 12 kwietnia 2013 r., sygn. II FSK 1627/11

"(…) ustanowiony przepisem art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wymóg udokumentowania dokonanej darowizny należy traktować jedynie jako wymóg natury technicznej mający na celu potwierdzenie faktycznego, rzeczywistego charakteru dokonanej darowizny (...). Także rezultaty wykładni celowościowej nie prowadzą do wniosku, aby warunkiem skorzystania ze zwolnienia od opodatkowania była osobista wpłata kwoty darowizny przez darczyńcę na rachunek bankowy obdarowanego,"

Wyrok z 14 marca 2012 r., sygn. II FSK 1534/11

"(…) podlega zwolnieniu od podatku nabycie tytułem darowizny środków pieniężnych, jeżeli nabycie to zostało zgłoszone organowi podatkowemu we właściwym czasie i udokumentowane dowodem przekazania na rachunek bankowy prowadzony dla innego, niż obdarowany, podmiotu, ale na rzecz osoby obdarowanej. Sformułowanie użyte w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn „na rachunek bankowy nabywcy” nie oznacza, że musi to być konto, jakie bank prowadzi dla obdarowanego,"

Wyrok z 27 czerwca 2018 r., sygn. akt II FSK 1873/16

"Gwarancyjny charakter udokumentowania przelania środków pieniężnych, stanowiących przedmiot darowizny, na rachunek bankowy obdarowanego (art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn) powoduje, że warunek ten można uznać za spełniony także wtedy, gdy środki te zostaną przelane na wskazany przez obdarowanego rachunek bankowy innego podmiotu w wykonaniu zobowiązania ciążącego na obdarowanym."

Redakcja podatki.biz