Darowizna samochodu wykupionego po leasingu operacyjnym i podatek VAT

Po zakończeniu leasingu operacyjnego samochodu najczęściej następuje jego wykup. Powstaje pytanie – czy powstaje obowiązek zapłaty VAT w przypadku, w którym w trakcie leasingu odliczano VAT od raty początkowej i kolejnych, ale nie dokonano odliczenia przy zakupie – ponieważ był to wykup na cele prywatne?

Odpowiedź, pozytywna dla podatników znajduje się w publikowanej dzisiaj interpretacji indywidualnej (skróty i wytłuszczenia od redakcji).

(...)

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą - kancelarię radcy prawnego. Jest czynnym podatnikiem podatku VAT. Wnioskodawca jest stroną umowy leasingu operacyjnego dotyczącego samochodu osobowego, który był wykorzystywany wyłącznie na cele prowadzonej działalności gospodarczej. Podatnik odliczał podatek naliczony wykazany na fakturach otrzymywanych w związku z leasingiem samochodu. Umowa leasingu kończy się (…) r. Faktura sprzedaży zostanie wystawiona przez Leasingodawcę na dane działalności gospodarczej Wnioskodawcy.

Wnioskodawca nie zamierza jednakże księgować ww. faktury, odliczać podatku naliczonego po jego wykupie, a także nie zamierza dalej wykorzystywać pojazdu w działalności gospodarczej, nie będzie wprowadzał samochodu do ewidencji środków trwałych. Również koszty eksploatacji nie będą związane z działalnością i podatnik nie będzie odliczał podatku naliczonego. Wnioskodawca po wykupie pojazdu zamierza umową darowizny przekazać go nieodpłatnie żonie (strony zawarły umowę o rozdzielności majątkowej małżeńskiej). Żona Wnioskodawcy nie prowadzi działalności gospodarczej, będzie korzystać z pojazdu jedynie do celów prywatnych.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego od nabycia samochodu osobowego, który zamierza wykupić od Leasingodawcy. Od rat leasingu operacyjnego oraz od inicjalnej raty leasingowej podatek VAT był odliczany w całości, natomiast od wykupu samochodu podatek od towarów i usług nie jest odliczany w żadnej części (wykup na cele prywatne).

W okresie użytkowania pojazdu Wnioskodawca nie dokonał zakupów części składowych, które powodowałyby trwały wzrost wartości samochodu. W okresie użytkowania samochodu dokonywana była wyłącznie bieżąca konserwacja samochodu, jak przeglądy, wymiana oleju, filtrów, etc.

Pytanie

Czy darowizna ww. pojazdu w przedstawionym stanie faktycznym przez podatnika będzie powodowała powstanie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług?

Pana stanowisko w sprawie

W Pana ocenie czynność darowizny ww. pojazdu nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z przepisem 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 t.j. z dnia 29 kwietnia 2022 r.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy).

W myśl art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności: (...) 2) wszelkie inne darowizny - jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

W Pana ocenie samo prawo do odliczenia podatku nie przesądza o charakterze czynności. Jeżeli bowiem podatnik z takiego prawa nie skorzysta i zamierza dokonać darowizny poza sferą swojej podstawowej działalności gospodarczej to wówczas zbycie nie powinno podlegać VAT.

W interpretacjach indywidualnych wydawanych przez KIS pojawiały się poglądy, iż „Właściwym jest wyłączenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej”. (por. 0111-KDIB3-1.4012.1003.2020.1.ABU).

W niniejszej sprawie mimo posiadania przez Pana uprawnienia do odliczenia podatku naliczonego (wystawienia przez Leasingodawcę faktury na dane Pana działalności gospodarczej) nie dokona Pan odliczenia i nie będzie korzystał z pojazdu na cele działalności gospodarczej. Pojazd nie będzie widniał w ewidencji środków trwałych.

Powyższe w Pana ocenie przesądza, iż czynność darowizny ww. pojazdu jako niesłużącego prowadzeniu działalności gospodarczej, nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”: opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy: przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy: przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy: przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy: przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Z treści powołanego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów, co do zasady, podlega opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy czynność ta jest wykonywana odpłatnie.

Ustawodawca jednakże przewidział od powyższej reguły wyjątki, które zostały zawarte – w przypadku dostawy towarów – w art. 7 ust. 2 ustawy.

W myśl art. 7 ust. 2 ustawy: przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa,

w szczególności:

1.  przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2.  wszelkie inne darowizny

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.   

Jak wynika z powyższych uregulowań, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Jeżeli natomiast podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego, to nieodpłatne przekazanie (w tym także darowizna) tych towarów pozostaje poza zakresem opodatkowania (podatnik nie musi dokonać ich opodatkowania), bez względu na cel, na który zostały one przekazane (darowane).

Podkreślić jednak należy, że dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy jest dokonywana przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tej czynności.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W świetle art. 15 ust. 2 ustawy:

działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zgodnie z przepisem art. 86 ust. 1 ustawy:

w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Należy zauważyć, że w myśl art. 7091 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1360 ze zm.):

przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu
w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Natomiast zgodnie z art. 70916 ww. ustawy:

jeżeli finansujący zobowiązał się, bez dodatkowego świadczenia, przenieść na korzystającego własność rzeczy po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w terminie miesiąca od upływu tego czasu, chyba że strony uzgodniły inny termin.

Leasing operacyjny jest umową, na podstawie której leasingobiorca nabywa jedynie prawo do korzystania z przedmiotu leasingu, a formą wynagrodzenia za powyższą usługę jest czynsz.

W świetle ustawy o podatku od towarów i usług leasing operacyjny jest usługą. Po zakończeniu podstawowego okresu trwania umowy leasingu operacyjnego – jednym z wariantów jest sprzedaż przedmiotu umowy leasingobiorcy. Opcja wykupu samochodu będącego przedmiotem umowy leasingu operacyjnego jest uprawnieniem, z którego leasingobiorca może skorzystać, ale nie musi. Zatem należy przyjąć, że wykup przedmiotu leasingu, także przed upływem okresu na jaki umowa obowiązuje, jest odrębną czynnością – dostawą towaru – niezwiązaną z samą umową leasingu.

Należy ponownie wskazać, że z cytowanego wyżej art. 7 ust. 1 i ust. 2 ustawy wynika, że opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów oraz nieodpłatna czynność z nią zrównana po spełnieniu warunków zawartych w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, tj. jeżeli:

• dokonującym nieodpłatnego przekazania jest podatnik podatku od towarów i usług,
• przekazane towary należą do jego przedsiębiorstwa,
• przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest towar, w stosunku do którego podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tego towaru lub jego części składowych.

W tym miejscu powtórzyć należy, że warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług w świetle powołanych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie. Po pierwsze, dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Zatem, nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług, w rozumieniu odpowiednio art. 7 i art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Z przedstawionych przepisów wynika więc, że jeśli osoba fizyczna dokonuje zbycia swojego majątku prywatnego, a czynność ta wykonywana jest jednorazowo lub okazjonalnie, w warunkach wskazujących, że działanie to nie jest czynione z zamiarem jego powtarzania (kontynuowania) i nie zmierza do nadania mu stałego charakteru, transakcja taka nie może być uznana za działalność gospodarczą, w rozumieniu cytowanego wyżej art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zasadne zatem jest wyłączenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej.

Przyjęcie, że dany podmiot sprzedając towar (np. pojazd) działa w charakterze podatnika prowadzącego handlową działalność gospodarczą (jako handlowiec) wymaga ustalenia, czy jego działalność w tym zakresie przybiera formę zawodową (profesjonalną). Przejawem natomiast takiej aktywności określonej osoby w zakresie obrotu ruchomościami (np. pojazdami), która może wskazywać, że jej czynności przybierają formę zorganizowaną może być np.: działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży pojazdu, wykraczające poza zwykłe formy ogłoszenia, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług handlu pojazdami.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego planuje Pan wykupić samochód osobowy i nie zamierza Pan odliczać podatku naliczonego po wykupie samochodu osobowego, a także nie zamierza dalej wykorzystywać pojazdu w działalności gospodarczej. Nie będzie Pan wprowadzał samochodu do ewidencji środków trwałych. Również koszty eksploatacji nie będą związane z działalnością i nie będzie Pan odliczał podatku naliczonego. Nie przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku naliczonego od nabycia samochodu osobowego, który zamierza Pan wykupić od Leasingodawcy. Od rat leasingu operacyjnego oraz od inicjalnej raty leasingowej podatek VAT był odliczany w całości, natomiast od wykupu samochodu podatek od towarów i usług nie jest odliczany w żadnej części. W okresie użytkowania pojazdu nie dokonał Pan zakupów części składowych, które powodowałyby trwały wzrost wartości samochodu. W okresie użytkowania samochodu dokonywana była wyłącznie bieżąca konserwacja samochodu, jak przeglądy, wymiana oleju, filtrów. Po wykupie pojazdu zamierza Pan umową darowizny przekazać go nieodpłatnie żonie, która będzie korzystać z pojazdu jedynie do celów prywatnych.

W świetle przedstawionych we wniosku okoliczności uznać należy, że przekaże Pan samochód osobowy, stanowiący Pana majątek prywatny, korzystając z przysługującego Panu prawa do rozporządzania własnym majątkiem. Zatem, w związku z darowizną samochodu nie będzie Pan działał w charakterze podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, lecz dokona Pan zarządu majątkiem osobistym. Tym samym, darowizna ww. pojazdu na rzecz Pana żony, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, że w rozpatrywanym przypadku dokonując na rzecz żony darowizny samochodu osobowego wykupionego uprzednio od Leasingodawcy nie będzie Pan działał w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, a czynność ta nie będzie nosiła znamion działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Zatem, w okolicznościach niniejszej sprawy darowizna samochodu osobowego nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wobec powyższego Pana stanowisko uznałem za prawidłowe.

(...)

Interpretacja indywidualna z 21.04.2023 r. Sygn. 0114-KDIP4-2.4012.64.2023.2.MB

Pełna treść interpretacji