NSA: Sankcyjny podatek PCC - wystarczy wszczęcie czynności sprawdzających

Z uzasadnienia: Podkreślić w tym kontekście także należy, że gdyby przyjąć tok rozumowania, zgodnie z którym złożenie deklaracji podatkowej oraz zapłata podatku mogą mieć miejsce również w toku czynności sprawdzających, doprowadziłoby to w rezultacie do nieuprawnionej możliwości legalizowania nieujawnionych źródeł przychodów.

TEZA

Stawka podatku określona w art. 7 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) ma zastosowanie, gdy należny podatek od czynności cywilnoprawnych nie został wpłacony do dnia rozpoczęcia czynności sprawdzających, w toku których podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Sławomir Presnarowicz, Sędzia NSA Jacek Brolik (sprawozdawca), Sędzia del. WSA Paweł Dąbek, Protokolant Magdalena Siewkowska, po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej M. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 17 grudnia 2014 r. sygn. akt I SA/Sz 952/14 w sprawie ze skargi M. P. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie z dnia 30 maja 2014 r. nr [...] w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych

1) oddala skargę kasacyjną,

2) zasądza od M. P. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie kwotę 2.400 (słownie: dwa tysiące czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2014 r. w sprawie sygn. akt I SA/Sz 952/14, ze skargi M. P. (dalej: "Skarżący") na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie z dnia 30 maja 2014 r. w przedmiocie podatku dochodowego od czynności cywilnoprawnych, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę.

Stan faktyczny sprawy przyjęty przez Sąd pierwszej instancji przedstawia się następująco.

Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w S. (dalej: "Naczelnik Urzędu Skarbowego") w ramach czynności sprawdzających pismem z dnia 27 maja 2013 r. wezwał Skarżącego, do złożenia wyjaśnień o wysokości osiągniętych dochodów (poniesionej straty) za 2009 r. oraz wydatkach z tego roku, na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w S. za kwotę 255.000 zł.

Skarżący pismem z dnia 26 lipca 2013 r. wyjaśnił, że w 2009 r. poniósł wydatki w sumie 280.514,68 zł, w związku z nabyciem ww. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Nabycie to zostało sfinansowane w oparciu o wkład własny, kwoty pożyczone od rodziców w wysokości po 109.000 zł od każdego z nich oraz środki z kredytu hipotecznego.

Naczelnik Urzędu Skarbowego, pismem z dnia 24 czerwca 2013 r. przekazał kopię wezwania wraz z odpowiedzią podatnika do wykorzystania służbowego w podatku od czynności cywilnoprawnych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w C. - zgodnie z właściwością. W dniu 18 czerwca 2013 r. do tego organu podatkowego wpłynęły dwie deklaracje PCC-3, w których Skarżący wykazał umowy pożyczek od każdego z rodziców, odpowiednio w kwotach po 99.363 zł (po pomniejszeniu o kwotę wolną - 9.637 zł) wraz z obliczonym według stawki 2% podatkiem od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1.987 zł. Tego samego dnia Skarżący dokonał też wpłaty 2 x po 2.875 zł, na poczet podatku od czynności cywilnoprawnych wraz z odsetkami za zwłokę, tytułem ww. umów pożyczek. Dołączył także dwie umowy nieoprocentowanych pożyczek z dnia 18 listopada 2009 r., każda na kwotę 109.000 zł, zawartych w formie pisemnej pomiędzy: Skarżącym jako pożyczkobiorcą a matką - pożyczkodawcą oraz zawartą z ojcem - pożyczkodawcą; zwrot pożyczek miał nastąpić do 31 grudnia 2017 r. Powyższe umowy pożyczek nie zostały zgłoszone do opodatkowania w ustawowym terminie w myśl art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r., o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 101, poz. 649 ze zm., dalej: "u.p.c.c.").

Naczelnik Urzędu Skarbowego w C., pismem z dnia 2 lipca 2013 r. wezwał Skarżącego do dostarczenia dowodu przekazania środków pieniężnych na rachunek bankowy albo rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo - kredytową lub przekazem pocztowym.

Skarżący - za pośrednictwem upoważnionego ojca wyjaśnił, że kwoty pożyczek od rodziców (po 109.000 zł każda), zostały przekazane u notariusza w trakcie zawierania umowy sprzedaży, a kwoty kredytu hipotecznego po 34.500 zł (łącznie 69.000 zł) zostały przekazane przez Bank [...], bezpośrednio na konto sprzedających. Do pisma dołączono kopię umowy o kredyt mieszkaniowy/inwestorski z dnia 19 października 2009 r. na kwotę 103.500 zł, zawarty pomiędzy Bankiem [...] w W. a ojcem, matką i Skarżącym jako kredytobiorcami. Ponadto dołączono akt notarialny z dnia 18 listopada 2009 r. Rep A Nr [...] z którego wynika, że cena nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego wynosiła 255.000 zł, z czego 155.000 zł zostało już zapłacone, zaś resztę ceny (100.000 zł) kupujący zobowiązali się zapłacić ze środków kredytu hipotecznego zaciągniętego w ww. Banku przelewem bezpośrednio na rachunek bankowy sprzedających. Natomiast w dniu 22 lipca 2013 r. wskazał, że od każdego z rodziców otrzymał w dniu 18 listopada 2009 r. pożyczkę w kwocie 109.000 zł, z przeznaczeniem na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, przy czym na kwotę pożyczki od każdego z rodziców składa się:

1) 60.000 zł uiszczone przez każdego z rodziców pożyczkobiorcy na rzecz sprzedających tytułem zadatku w związku z zawarciem aktu notarialnego - przedwstępnej umowy sprzedaży ww. lokalu mieszkalnego;

2) 10.000 zł uiszczone w okresie pomiędzy zawarciem przedwstępnej umowy sprzedaży i umowy sprzedaży przez każdego z rodziców na rzecz sprzedających tytułem ceny w związku z zawarciem umowy przedwstępnej;

3) 34.500 zł pochodzące z kredytu hipotecznego udzielonego pożyczkobiorcy oraz jego rodzicom;

4) 4.500 zł uiszczone przez każdego z rodziców na rzecz notariusza, tytułem kosztów zawarcia przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia 26 sierpnia 2009 r. oraz umowy sprzedaży z dnia 18 listopada 2009 r.

Wskazał, iż nie skorzystał ze zwolnienia określonego w art. 9 pkt 10 lit. b) u.p.c.c., wobec czego nie jest obowiązany do udokumentowania otrzymania środków pieniężnych na rachunek bankowy albo rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Organ I instancji wskazując na przepis art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c., wezwał podatnika do skorygowania w deklaracji PCC-3, stawki oraz wysokości należnego podatku.

Skarżący wskazał na niezasadność dokonywania korekty. Argumentował, że pismem z dnia 15 czerwca 2013 r. (na wezwanie organu), udzielił informacji o otrzymaniu ww. pożyczek, nie miało natomiast miejsca powołanie się na pożyczki. Ponadto wyjaśnił, że zgłosił ww. pożyczki i zapłacił należny podatek wraz z odsetkami, przed poinformowaniem organu o otrzymaniu pożyczek.

Organ I instancji postanowieniem z dnia 24 września 2013 r. wszczął postępowanie podatkowe w sprawie określenia Skarżącemu, zobowiązania w podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy pożyczki z dnia 18 listopada 2009 r., w kwocie 109.000 zł, z przeznaczeniem na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do ww. lokalu mieszkalnego, zawartej pomiędzy ojcem - pożyczkodawcą a Skarżącym - pożyczkobiorcą, analogicznie postępując w odniesieniu do pożyczki otrzymanej przez podatnika od matki. Następnie organ podatkowy I instancji, ponownie wezwał Skarżącego do przedłożenia dowodu przekazania pożyczki udzielonej przez ojca na rachunek bankowy tj. kwoty 60.000 zł, 10.000 zł i 4.500 zł oraz przedłożenia przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia 26 sierpnia 2009 r.

W piśmie z dnia 22 października 2013 r. Skarżący potwierdził informacje udzielone w piśmie z dnia 22 lipca 2013 r. w zakresie kwot 60.000 zł, 10.000 zł i 34.500 zł, natomiast w zakresie kwoty 4.500 zł wskazał, iż została ona przekazana bezpośrednio na rzecz notariusza w związku z kosztami aktów notarialnych z dnia 26 sierpnia 2009 r. (umowa przedwstępna) i 18 listopada 2009 r. (umowa przyrzeczona sprzedaży). Nadto, wniósł o przesłuchanie na okoliczność sposobu przekazania kwot - każdego z pożyczkodawców.

W dniu 19 grudnia 2013 r. organ przesłuchał w charakterze świadka pożyczkodawcę, który zeznał, że nie posiada dowodu przekazania 60.000 zł i 10.000 zł na rachunek bankowy albo rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Wyjaśnił, że wraz z żoną przekazał w dniu zawarcia przedwstępnej umowy sprzedaży kwotę 120.000 zł (po 60.000 zł od każdego z rodziców) gotówką na rzecz sprzedających, natomiast 20.000 zł (po 10.000 zł od każdego z rodziców) w dniu sporządzenia umowy sprzedaży, przekazał gotówką do rąk sprzedających, w siedzibie Kancelarii Notarialnej. Obie kwoty przekazano gotówką na życzenie sprzedających.

W dniu 23 stycznia 2014 r. organ I instancji przesłuchał również Skarżącego który zeznał, że w momencie zawierania przedwstępnej umowy sprzedaży, tj. 26 sierpnia 2009 r. zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego miał nastąpić na rzecz rodziców, którzy dopiero później zadecydowali, że pożyczą Skarżącemu środki pieniężne w związku z zawarciem umowy przedwstępnej, a mieszkanie zostanie zakupione na jego rzecz. Z tego powodu umowy pożyczek zostały sporządzone z datą 18 listopada 2009 r. (tj. zawarcia umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego). Skarżący zeznał, że nie był stroną umowy przedwstępnej sprzedaży z dnia 26 sierpnia 2009 r. Z przedłożonej w postępowaniu umowy przedwstępnej sprzedaży wynikało, że jako strona kupująca w tej umowie wpisani zostali rodzice Skarżącego, przy czym tytułem zadatku uiścili oni kwotę 120.000 zł, pozostałą część ceny sprzedaży (135.000 zł) zobowiązali się uiścić przelewem, na konto bankowe wskazane przez sprzedających w terminie 7 dni od zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży.

W takim stanie faktycznym, Naczelnik Urzędu Skarbowego w C. decyzją z dnia 17 lutego 2014 r. określił Skarżącemu, podatek od czynności cywilnoprawnych w kwocie łącznej 13.663 zł, tytułem pożyczki otrzymanej od matki. Organ przyjął, że z tytułu zawarcia umowy pożyczki z dnia 18 listopada 2009 r., na którą Skarżący powołał się w dniu 18 czerwca 2013 r. (składając deklarację PCC-3 wraz z pismem z dnia 15 czerwca 2013 r. oraz przedkładając umowę pożyczki), w części dotyczącej kwoty 74.500 zł - zobowiązanie, po zastosowaniu kwoty wolnej w wysokości 9.637 zł i 20% stawki podatku wynosi 12.973 zł; w części dotyczącej kwoty 34.500 zł -zobowiązanie, po zastosowaniu 2% stawki podatku wynosi 690 zł. Podatek łącznie wyniósł zatem 13.663 zł.

Skarżący złożył odwołanie do Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie, wnosząc o jej uchylenie w całości i umorzenie postępowania w sprawie albo o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ I instancji. W jego ocenie, nie zaistniały przesłanki określone w art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c.

Dyrektor Izby Skarbowej w Szczecinie decyzją z dnia 30 maja 2014 r. utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w C. z dnia 17 lutego 2014 r. określającą Skarżącemu zobowiązanie w podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 13.663 zł z tytułu umowy pożyczki z dnia 18 listopada 2009 r. w kwocie 109.000 zł otrzymanej od ojca. ...