Prawa autorskie a PIT. Fiskus wspiera twórców

Jeśli prócz wynagrodzenia za stworzenie utworu lub przeniesienie na pracodawcę praw majątkowych i praw pokrewnych do utworu będą wypłacane pracownikom premie, traktowane w całości jako wynagrodzenie za stworzenie utworu lub przeniesienie praw majątkowych i praw pokrewnych do utworu, to do tych premii stosuje się 50% stawkę kosztów uzyskania przychodów.

Jak to działa?

Co do zasady koszty uzyskania przychodów pracowników określa się w symbolicznej kwocie (ryczałt 1335 zł rocznie, czyli tylko 111,25 zł miesięcznie). W niektórych przypadkach można jednak uwzględnić dużo wyższe koszty uzyskania przychodów – kwotę ustaloną jako dany procent przychodów lub koszty rzeczywiście poniesione, zgodnie z ustawą o PIT.

Szczególnie korzystna jest możliwość zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich lub rozporządzania przez nich tymi prawami. Koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód (art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT). Przykładowo, przy miesięcznych zarobkach 5000 zł osoba stosująca 50% kosztów uzyskania przychodu płaci około 3300 zł mniej podatku rocznie.

Ponadto, jeżeli podatnik udowodni, że faktycznie poniesione przez niego koszty uzyskania przychodu były wyższe niż kwota wynikająca z tej normy procentowej, koszty uzyskania przychodu przyjmuje się w wysokości kosztów rzeczywiście poniesionych (art. 22 ust. 10 ustawy o PIT).

Programista twórcą?

Potencjalnych beneficjentów opisywanego rozwiązania znajdziemy w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W myśl art. 1 ust. 1 tej ustawy przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

Pierwsze skojarzenia podpowiadają nam, że twórcami mogą być muzycy, plastycy czy fotografowie. Szerokie rozumienie pojęcia utworu, zgodne z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych, umożliwia jednak także wielu podmiotom skorzystanie z podwyższonej 50% stawki kosztów uzyskania przychodów. Mogą z niej bowiem skorzystać – prócz ww. grup zawodowych – także m.in. programiści, publicyści, naukowcy oraz architekci.

Co ciekawe, utwory w rozumieniu ustawy nie zawsze są tożsame z utworami w powszechnym rozumieniu. Zgodnie z art. 1 ust. 2 cytowanej ustawy przedmiotem prawa autorskiego są nie tylko utwory muzyczne, plastyczne, sceniczne, audiowizualne czy fotograficzne, lecz również utwory architektoniczne i urbanistyczne, wzornictwa przemysłowego, lutnicze, a także wyrażone słowem, symbolami matematycznymi i znakami graficznymi – literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe.

Czy jest „haczyk”?

Opisywane rozwiązanie można zastosować, gdy:

1. pracownik jest twórcą w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, tj. osobą, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu;
2. praca wykonywana przez pracownika jest twórcza, tj. indywidualna i niepowtarzalna;
3. występuje przedmiot praw majątkowych w postaci utworu;
4. osiągnięty przez pracownika przychód jest bezpośrednio związany z korzystaniem z praw autorskich lub rozporządzaniem nimi, tj. gdy pracownik uzyskuje przychód za stworzenie utworu, za przekazanie praw autorskich do swojego utworu lub udzielenie licencji na korzystanie ze swojego utworu;
5. w umowie towarzyszącej zamawianiu utworów jasno określono, że przedmiotem zamówienia jest dobro niematerialne, podlegające ochronie na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Ponadto warto pamiętać, że łączne koszty uzyskania przychodów w danym roku podatkowym nie mogą przekroczyć połowy kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, tj. 42 764 zł (art. 22 ust. 9a ustawy o PIT).

So far so good? Jest jeszcze więcej!

W interpretacji indywidualnej z 14 kwietnia 2015 r. (sygn. ILPB1/4511-1-105/15-2/AMN) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdził, że:

• premie i inne dodatkowe składniki wynagrodzenia, wynikające z obowiązujących przepisów prawa pracy, traktowane będą w całości jako wynagrodzenie za przeniesienie na pracodawcę praw majątkowych i praw pokrewnych do utworu (wynagrodzenie autorskie) i z tego tytułu będzie miała do niego zastosowanie 50% stawka kosztów uzyskania przychodów – uwaga ta dotyczy zarówno sytuacji, w której pracodawca nabywa w sposób pierwotny majątkowe prawa autorskie do utworu stworzonego przez pracownika w ramach stosunku pracy (lub z chwilą przyjęcia utworu), jak i sytuacji, w której majątkowe prawa autorskie do utworu przysługują pracownikowi, który to jest zobowiązany do przeniesienia na pracodawcę tych praw do utworów wytworzonych w ramach stosunku pracy;
• utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną (art. 1 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych), co oznacza, że 50% koszty uzyskania przychodu stosuje się także w odniesieniu do wypłaty za stworzenie utworu lub korzystanie z praw autorskich dokonywanej przez pracodawcę w miesiącu, w którym utwór ma postać jeszcze nieukończoną;
• z uwagi na to, że stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów wynika bezpośrednio z przepisów prawa, pracodawca jako płatnik ma obowiązek stosować te podwyższone koszty uzyskania przychodu w odniesieniu do pracowników-twórców; jest to szczególnie istotne przy obliczaniu zaliczek na PIT.

Podsumowując, zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów dla twórców oznacza niższą zaliczkę na PIT pobieraną przez pracodawcę, a zatem realną korzyść dla pracownika w postaci wyższego wynagrodzenia netto.

Ewa Kurmanowska, starszy konsultant w EY
Marta Sadowska, konsultant w EY
www.blog.ey.pl/taxweb