VAT: Sytuacje, w których można stać się podatnikiem VAT mimo woli

Ustawa o VAT definiuje podatnika tego podatku bardzo szeroko. Co istotne – możesz stać się podatnikiem VAT nie rejestrując działalności, nie składając zgłoszenia rejestracyjnego, i nie mając nawet świadomości tego, że jesteś podatnikiem VAT.

Organy podatkowe prowadzą dość intensywne działania w celu identyfikacji osób, które np. handlując w Internecie czy oferując tam swoje usługi nie są zarejestrowane w ewidencji działalności gospodarczej.  A uznanie aktywności jako stanowiącej w istocie działalność gospodarczą z pewnością będzie miało również wpływ na określenie statusu w podatku VAT.

Zacznijmy od definicji podatnika zapisanej w ustawie o VAT.

Art. 15 ust. 1 ustawy VAT stanowi, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Natomiast art. 15 ust. 2 mówi, że działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zapraszamy do udziału w e-kursach:

Podatki przy obrocie nieruchomościami: kupno, sprzedaż, house flipping  

oraz

Podatki przy sprzedaży towarów i usług przez Internet 

których autorem jest Pan Marcin Sądej

Zatem kategoria podatnika VAT uzależniona jest od przesłanek materialnych, a nie formalnych. Mówiąc inaczej, osoba fizyczna wcale nie musi rejestrować firmy w CEIDG czy też składać zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R aby uzyskać status podatnika. Wystarczającym jest bowiem wykonywanie określonych czynności w danych warunkach i to już stanowi podstawę do uznania, że osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Co istotne, działalnością gospodarczą jest wykorzystywanie składników majątkowych w sposób ciągły do celów zarobkowych.

Element zarobkowy tej definicji wydaje się być jasny i precyzyjny. Naturalnym jest bowiem, że osoba zajmująca się różnymi aktywnościami zarobkowymi liczy na osiągnięcie określonej korzyści z danej transakcji. Przy czym zaznaczmy, że kluczowy jest tu cel, a nie efekt, co oznacza, że za działalność gospodarczą będzie uważana także taka forma aktywności gospodarczej, która zysku w rzeczywistości nie przyniesie

Spróbuj rozwiązać następujący problem.

Adam, nie prowadzący działalności gospodarczej postanowił zająć się house flippingiem. Podjął zatem działania w kierunku okazyjnego nabycia nieruchomości, a po jej znalezieniu zajął się jej odnowieniem, modernizacją a następnie sprzedażą – ogłaszając się w mediach lokalnych i serwisach internetowych.

Traktował tę inwestycję jako próbną, i w przypadku powodzenia przedsięwzięcia miał zamiar ją kontynuować.

Jednak mozół procesu zakupu, remontu a następnie sprzedaży zniechęcił Adama, i po sprzedaży nieruchomości zaniechał dalszych działań w tym zakresie, mimo, iż sprzedaż pierwszej (i ostatniej) nieruchomości przyniosła zysk.
Czy Adam może zostać uznany za podatnika VAT w zakresie tej aktywności?

Wyjaśnienie

Mogłoby się wydawać, że jednorazowa transakcja kupna nieruchomości, remontu i odsprzedaży (czyli działania w ramach tzw. house flippingu) nie spełnia wymogów działalności gospodarczej ponieważ jest to czynność pojedyncza. Podatnicy muszą jednak być ostrożni przy takiej wykładni przepisów. Z wydawanych przez sądy administracyjne wyroków wynika, że dla uznania, iż mamy do czynienia z działalnością gospodarczą nie jest konieczne faktyczne działanie w sposób ciągły, bowiem do uzyskania statusu podatnika wystarczający jest sam zamiar prowadzenia działalności w sposób częstotliwy. Prowadzi to do wniosku, że w sytuacji w której nawet po dokonaniu jednorazowej sprzedaży osoba zaprzestanie dalszej aktywności w ramach naszej przykładowej operacji house flippingu, nadal organy podatkowe mają podstawy do kwalifikacji takiego odpłatnego zbycia jako działalności gospodarczej podlegającej ustawie o podatku VAT.

W świetle powyższego na pierwszy plan wysuwa się okoliczność zamiaru prowadzenia działalności w sposób ciągły. Zauważ, że nie chodzi tu o zamiar prowadzenia sprzedaży w sposób ciągły. Posługując się zatem wykładnią językową można dojść do wniosku, że prowadzenie działalności gospodarczej to cały proces obejmujący wiele elementów o cechach organizacyjnych i przygotowawczych, których finalnym skutkiem jest sprzedaż. Jak czytamy  w wyroku WSA w Szczecinie z 12.04.2017r., I SA/Sz 96/17:

„O ile brak przychodu nie oznacza, że dany podmiot nie prowadzi działalności gospodarczej,  o tyle brak zamiaru jego osiągania skutkuje brakiem możliwości uznania podmiotu za podatnika VAT. Równie istotna co zamiar osiągania dochodów jest stałość prowadzonej działalności. Tylko aktywność, która w zamierzeniu ma być ciągła (tj. inna niż okazjonalna), może nieść za sobą skutki w zakresie VAT.”

Zamiar podatnika bardzo często trudno ustalić. Przyjmuje się jednak, że pierwszym krokiem jest ocena okoliczności towarzyszących nabyciu nieruchomości. Jednakże podatnicy muszą mieć na uwadze, że badanie jaki był zamiar nie opiera się wyłącznie na przyjęciu oświadczenia podatnika w tym zakresie. Istotne są bowiem obiektywne okoliczności faktyczne, a nie subiektywne przeświadczenie podatnika. Wyjaśnienie tego stanowiska zawarte jest m.in. w wyroku WSA w Łodzi z 19.06.2018r., I SA/Łd 296/18 gdzie czytamy, że:

„Odnotować przy tym należy, że organ trafnie wskazał, że samo werbalizowanie, że sprzedający  nie miał  zamiaru prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie w momencie jego zakupu jest niewystarczające - w świetle przedstawionych kryteriów - do uznania, że sprzedaż taka nie nosi przymiotów tej działalności. Zamiar prowadzenia takiej działalności, poprzez powtarzalność tego rodzaju sprzedaży gruntów jest bowiem oceniana w oparciu o kryteria obiektywne, wskazujące na taki zamiar, a nie na podstawie jedynie oświadczeń sprzedającego. Organy podatkowe w przedmiotowej sprawie takiej oceny w oparciu o kryteria obiektywne dokonały i jest ona trafna.”

Osoby fizyczne, które dokonają nawet jednorazowej sprzedaży nieruchomości w ramach house flippingu muszą pamiętać, że działalność gospodarcza jest rozumiana jako pewien proces składający się z wielu etapów oraz elementów. W tym kontekście organy podatkowe oraz sądy administracyjne będą analizowały całokształt działań podatnika w szerokiej perspektywie czasowej i nie ograniczą się wyłącznie do oceny samej transakcji sprzedaży.
Podsumowując - ideą podatku VAT jest opodatkowanie transakcji dokonywanych przez osoby fizyczne zajmujące się działalnością w sposób profesjonalny. Ma to przede wszystkim na celu wyłączenie z zakresu opodatkowania odpłatnego zbycia majątku prywatnego, które nie wykazuje cech działalności gospodarczej.

Odnosząc się do przykładowego problemu - istotą jest tutaj nabycie nieruchomości w celu dalszej odsprzedaży po uprzednim przeprowadzeniu remontów oraz ulepszeń. W rezultacie przekroczone zostają granice zwykłego zarządu majątkiem prywatnym. Z pewnością może to stanowić dla organów podatkowych kluczowy argument w kontekście uznania, że aktywność taka jest formą działalności gospodarczej znajdującej się w obrębie podatku VAT.

Marcin Sądej, Redakcja podatki.biz

Zapraszamy do udziału w e-kursach:

Podatki przy obrocie nieruchomościami: kupno, sprzedaż, house flipping  

oraz

Podatki przy sprzedaży towarów i usług przez Internet 

których autorem jest Pan Marcin Sądej