Amortyzacja: Wartość początkowa w przypadku zakupu samochodu nowego i używanego

Jednym ze sposobów, w jaki pojazd może pojawić się w majątku firmy jest jego zakup. Wystąpi tu kilka różnych przypadków – pojazd może zostać kupiony w kraju od innej firmy lub od osoby fizycznej, nie sprzedającej go w ramach działalności. Podobnie jest w przypadku zakupu za granicą – przy czym tu pojawiają się dodatkowe opłaty, mające znaczenie w kontekście ustalenia wartości początkowej. Zastanówmy się, jak ustalić wartość początkową tak nabytego pojazdu do celów amortyzacji.

Ustalenie wartości początkowej

Zacznę od ustalenia wartości początkowej samochodu dla celów późniejszej amortyzacji – zasady, które przedstawię odnoszą się do wszystkich nabyć odpłatnych, bez względu na osobę sprzedawcy czy kraj transakcji. Zmianie ulega jedynie katalog wydatków, które zaliczymy do wartości początkowej.

Ustalenie wartości początkowej samochodu będącego środkiem trwałym ma z punktu widzenia podatku dochodowego zasadnicze znaczenie. Zgodnie z art. 22h ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwaną dalej ustawą o PIT) odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych wprowadzonych do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Wartość początkową należy ustalić na dzień przekazania do używania środka trwałego – postępując zgodnie z przepisami ustawy o PIT, która uzależnia sposób ustalenia wartości początkowej od sposobu nabycia środka trwałego. A sposobów tych może być kilka – może to być między innymi kupno, nabycie częściowo odpłatne, wytworzenie we własnym zakresie czy też nabycie nieodpłatne – w drodze spadku, darowizny czy w inny nieodpłatny sposób.

W tym artykule przyjrzymy się nabyciu odpłatnemu.

W tym przypadku wartość początkową stanowi cena ich nabycia, a jeżeli były używane przez podatnika przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i nie były wcześniej amortyzowane - cenę ich nabycia, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej.

Za cenę nabycia uważa się natomiast kwotę należną zbywcy, którą należy powiększyć o wskazane w ustawie elementy.

To koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania, w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, a także odsetek i prowizji.

Jeżeli zakupu dokonuje czynny podatnik VAT, cenę należną zbywcy pomniejsza o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo kupującemu nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Taka sytuacja pojawi się np. w przypadku nabycia samochodu używanego w ramach procedury VAT marża.

Dodatkowe zwiększenie ceny nabycia wystąpi w przypadku importu – pojawi się bowiem jeszcze cło i podatek akcyzowy.

Zauważ, że wymieniając zwiększenia ceny nabycia w ustawie użyto sformułowania „w szczególności”. A to oznacza, że jest to katalog jedynie przykładowy, i jako taki nie jest zamknięty – i od faktycznych okoliczności nabycia i kosztów z nim związanych będzie zależała końcowa wartość początkowa samochodu.

Przykład

Adam postanowił kupić używany samochód do swojej firmy. W tym celu odbył podróż po okolicznych autokomisach. Wybrany dostawca znajduje się w innej miejscowości niż firma Adama, w celu odbioru samochodu delegował jednego z pracowników. Ten, aby dojechać kupionym samochodem do miejsca przeglądu musiał go zatankować. Samochód został następnie zostawiony w warsztacie do przeglądu. Zakup Adam częściowo sfinansował pożyczką – prowizja, ubezpieczenie tymczasowe i odsetki za pierwszy okres zostały potrącone z kwoty udzielonej pożyczki.  

Już w tym momencie pojawiły się kwoty, które zwiększą wartość początkową samochodu. To koszt delegacji pracownika, pierwszego tankowania i koszt przeglądu początkowego. Również koszt delegacji Adama zwiększy wartość początkową. Gdyby np. pracownik przed odbiorem musiał zanocować, to zwiększone koszty wyjazdu również zwiększałyby wartość początkową.

Innym dość oczywistym wydatkiem, który zwiększy wartość początkową będzie wydatek na ewentualne naprawy, remonty i modyfikacje, dokonane przed oddaniem samochodu do użytkowania.

Kolejnym wydatkiem zwiększającym wartość początkową samochodu będą opłaty pobrane przy udzieleniu pożyczki. Gdyby Adam nie oddał samochodu do używania do momentu wpłaty kolejnej raty, również wartość zawartych w niej odsetek zwiększyłaby wartość początkową.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Kupując samochód od osoby fizycznej, która sprzedaje go jako osoba prywatna, musimy liczyć się z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Wartość tego podatku również zwiększy wartość początkową samochodu – decyduje tu moment powstania obowiązku podatkowego, a ten powstaje w chwili zawarcia umowy – czyli wcześniej niż moment przekazania samochodu do użytkowania.

Nabycie pojazdu od osoby fizycznej i od firmy za granicą

Forma prawna sprzedawcy samochodu kupowanego za granicą ma znaczenie o tyle, że w zależności od tego, czy będzie to przedsiębiorca czy osoba fizyczna, różnie będzie udokumentowany zakup – fakturą lub rachunkiem w przypadku firmy, umową kupna-sprzedaży i dowodem wpłaty należności w przypadku osoby fizycznej.  

Bardziej istotne jest miejsce, w którym nabywamy samochód. Jeśli będzie to kraj unijny, to samochód zostanie nabyty w drodze wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów nie wystąpi cło. Jeżeli kupimy samochód w kraju pozaunijnym, do wartości początkowej trzeba będzie doliczyć wartość zapłaconego cła.

Kraj transakcji nie ma natomiast znaczenia w przypadku podatku akcyzowego. Trzeba go będzie zapłacić, chyba, że sprowadzony pojazd korzysta ze zwolnienia z akcyzy. Zapłacony podatek akcyzowy zwiększy wartość początkową samochodu.

W przypadku zakupu samochodu za granicą pojawią się również i inne wydatki zwiększające wartość początkową samochodu – koszty transportu do Polski, koszt tłumaczenia dokumentów, badanie techniczne, krótkoterminowe ubezpieczenie OC, ewentualne opłaty skarbowe od zaświadczeń i koszt rejestracji. Część z wymienionych wydatków wystąpi w każdym przypadku zakupu samochodu – bez względu na miejsce zakupu.

RG, Redakcja podatki.biz