Renta wdowia - ustawa czeka już tylko na podpis Prezydenta

31 lipca br. Senat przyjął bez poprawek ustawę wprowadzającą rentę wdowią. Zakłada ona, że możliwe będzie pobieranie łącznie renty rodzinnej oraz innego świadczenia emerytalno-rentowego (np. emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy). Ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2025 r., a prawo do korzystania ze świadczeń według reguły zbiegu i wypłata świadczeń na jej podstawie następowałyby od 1 lipca 2025 r. Co ważne, limit sumy świadczeń ma wynieść trzykrotność minimalnej emerytury.

Ustawa zakłada wypłatę świadczenia:

• od 1 lipca 2025 do 31 grudnia 2026 r. w wysokości 15%,
• od 1 stycznia 2027 r. w wysokości 25%.

Dla kogo?

Zgodnie z ustawą z dnia 26 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, osobie uprawnionej do renty rodzinnej, tj. wdowie i wdowcowi, oraz:

• emerytury,
• emerytury rolniczej,
• emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
• emerytury wojskowej,
• emerytury policyjnej,
• zasiłku przedemerytalnego,
• świadczenia przedemerytalnego,
• emerytury pomostowej,
• nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej,
• renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,
• renty rolniczej szkoleniowej,
• renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
• wojskowej renty inwalidzkiej albo
• policyjnej renty inwalidzkiej

będzie wypłacać się, zależnie od jej wyboru:

1. przysługującą rentę rodzinną oraz 25%:
   • emerytury,
   • emerytury rolniczej,
   • emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
   • emerytury wojskowej,
   • emerytury policyjnej,
   • zasiłku przedemerytalnego,
   • świadczenia przedemerytalnego,
   • emerytury pomostowej,
   • nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
   • renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej,
   • renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,
   • renty rolniczej szkoleniowej,
   • renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
   • wojskowej renty inwalidzkiej albo
   • policyjnej renty inwalidzkiej,
     
     Ważne. Emerytura dla osoby pobierającej okresową emeryturę kapitałową, stanowi sumę 25% przysługującej jej emerytury z Funduszu i 25% przysługującej jej okresowej emerytury kapitałowej.

albo

2. przysługującą:
   • emeryturę,
   • emeryturę rolniczą,
   • emeryturę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
   • emeryturę wojskową,
   • emeryturę policyjną,
   • zasiłek przedemerytalny,
   • świadczenie przedemerytalne,
   • emeryturę pomostową,
   • nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
   • rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową,
   • rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy,
   • rentę rolniczą szkoleniową,
   • rentę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
   • wojskową rentę inwalidzką albo policyjną rentę inwalidzką,

oraz 25% renty rodzinnej.

Uwaga! Wskaźnik 25%, o którym mowa powyżej, wynosi:

1. 15% w okresie od dnia 1 lipca 2025 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.;
2. 25% w okresie od dnia 1 stycznia 2027 r.

Powyższe przepisy będą stosowane także do:

1. emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Rady Ministrów, o ile z decyzji przyznającej to świadczenie wynika, że emerytura lub renta jest wypłacana niezależnie od wypłaty innych świadczeń;
2. emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Zakładu ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania;
3. świadczenia honorowego przyznanego w związku z ukończeniem wieku 100 lat,

a także:

1. renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,
2. renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
3. wojskowej renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,
4. policyjnej renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin,
5. renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
6. renty rodzinnej, o której mowa w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach,
7. świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia,

jeśli prawo do tego świadczenia nabył małżonek (wdowa, wdowiec).

Renta wdowia a renta z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego

Przypomnijmy, że osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1. przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury albo
2. emeryturę powiększoną o połowę renty.

Zatem, w przypadku małżonka (wdowy, wdowca) uprawnionego do renty rodzinnej, do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury będzie wypłacać się:

1. przysługującą rentę rodzinną, 25% emerytury i 50% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego albo
2. przysługującą emeryturę, 50% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego i 25% renty rodzinnej, albo
3. przysługującą rentę z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego, 50% emerytury i 25% renty rodzinnej.

Zasady te będą miały zastosowanie odpowiednio w przypadku zbiegu renty rodzinnej, renty inwalidzkiej przyznanej na podstawie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych, wojskowych oraz ich rodzin i emerytury.

Uwaga! Wskaźnik 25%, o którym mowa powyżej, wynosi:

1. 15% w okresie od dnia 1 lipca 2025 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.;
2. 25% w okresie od dnia 1 stycznia 2027 r.

Jakie warunki?

Osoba uprawniona będzie miała prawo do wypłaty ww. świadczeń w przypadku:

1. osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, przy czym należy pamiętać o wyjątkach, tzn. odpowiednim wieku uprawniającym do:
   • emerytury dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego i warunki do uzyskania emerytury spełnili do 31 grudnia 2008 r.,
   • emerytury kolejowej, dla pracowników kolejowym urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego i warunki do uzyskania emerytury spełnili do 31 grudnia 2008 r.,
   • emerytury górniczej dla pracowników, którzy ukończył 55 lat życia, mają okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej oraz nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego,
   • emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, dla pracowników, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat,
   • emerytury dla urodzonym po 31 grudnia 1948 r., którzy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
   • emerytury, bez względu na wiek, dla nauczycieli urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r.,
   • nowej emerytury nauczycielskiej, która będzie obowiązywała od 1 września 2024 r.
2. pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;
3. nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego, o którym mowa w pkt 1, czyli co do zasady co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn.

Ważne. Wypłata świadczeń, tzw. renty wdowiej na nowych zasadach ustanie z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego przez osobę uprawnioną.

Uwaga na limit!

Wysokość sumy świadczeń, tj.:

• renty rodzinnej + 25% swojej emerytury/renty, albo
• swojej emerytury/renty + 25% renty rodzinnej,

nie może przekroczyć trzykrotności kwoty najniższej emerytury.

Od 1 marca 2024 r. kwota najniższej emerytury wynosi 1780,96 zł, zatem jej trzykrotność to obecnie 5342,88 zł.

Uwaga! Wskaźnik 25%, o którym mowa powyżej, wynosi:

1. 15% w okresie od dnia 1 lipca 2025 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.;
2. 25% w okresie od dnia 1 stycznia 2027 r.

Zatem, w okresie od dnia 1 lipca 2025 r. do dnia 31 grudnia 2026 r., trzykrotności kwoty najniższej emerytury nie może przekroczyć sumy:

• renty rodzinnej + 15% swojej emerytury/renty, albo
• swojej emerytury/renty + 15% renty rodzinnej.

Do ww. limitu ustalonych świadczeń w zbiegu uwzględnia się:

• rentę rodzinną,
• emeryturę,
• emeryturę rolniczą,
• emeryturę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
• emeryturę wojskową,
• emeryturę policyjną,
• zasiłek przedemerytalny,
• świadczenie przedemerytalne,
• emeryturę pomostową,
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
• rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową,
• rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy,
• rentę rolniczą szkoleniową,
• rentę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
• wojskową rentę inwalidzką,
• policyjną rentę inwalidzką,

a także:

• emeryturę lub rentę przyznaną przez Prezesa Rady Ministrów, o ile z decyzji przyznającej to świadczenie wynika, że emerytura lub renta jest wypłacana niezależnie od wypłaty innych świadczeń,
• emeryturę lub rentę przyznaną przez Prezesa Zakładu ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania,
• świadczenie honorowe przyznane w związku z ukończeniem wieku 100 lat,
• świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne oraz świadczenia i dodatki o charakterze innym niż jednorazowe wypłacane na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów wraz z emeryturą, rentą itp.

W przypadku przekroczenia kwoty trzykrotności kwoty najniższej emerytury tzw. nowa renta wdowia ulegnie pomniejszeniu o kwotę przekroczenia według kolejności:

1. świadczenia finansowane z budżetu państwa:
   1. świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych,
   2. świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej,
   3. inne świadczenia;
2. świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;
3. świadczenia finansowane z Funduszu Pracy;
4. świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych;
5. świadczenia finansowane z Funduszu.

W przypadku gdy suma świadczeń w zbiegu przekracza trzykrotność kwoty najniższej emerytury decyzje o pomniejszeniu świadczeń  wydaje organ rentowy albo organ emerytalny dokonujący pomniejszenia.

Tylko na wniosek

Ustalenie zbiegu świadczeń oraz ich wypłata będą następować na wniosek osoby uprawnionej, który zostanie opublikowany na stronie internetowej ZUS, przy czym wniosek ten będzie mógł zostać złożony także w postaci elektronicznej.

Wnioski o rentę wdowią będą mogły być składane od 1 stycznia 2025 r., jednak prawo do wypłaty świadczeń powstanie dopiero z dniem 1 lipca 2025 r.

źródło: sejm.gov.pl, redakcja podatki.biz