Ubezpieczenia społeczne krok po kroku (1) Zakres ubezpieczeń społecznych

Obowiązkiem ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych objęta jest prawie każda aktywność zarobkowa. Jak każdy system podatkowy i para podatkowy również system ubezpieczeń społecznych zawiera wyjątki, odmienności, możliwości optymalizacji i wpływania na wysokość płaconych składek. Najważniejsze jednak jest, aby prawidłowo i zgodnie z przepisami ustalić wysokość obciążeń oraz kształtować relacje z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), który ma dość szerokie możliwości kontrolne i sprawcze, w zakresie ściągania swoim wymagalnych wierzytelności.

Udział w kursie, który właśnie rozpoczynasz, pozwoli Ci biegle poruszać się w materii ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, w zakresie niezbędnym przedsiębiorcom i osobom, które rozliczają za nich składki. 

Zakres ubezpieczeń społecznych

Podstawowym aktem prawnym dotyczącym podlegania pod ubezpieczenia społeczne jest ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej nazywać ją będziemy również ustawą o sus).

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

1. ubezpieczenie emerytalne,
2. ubezpieczenia rentowe,
3. ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa (ubezpieczenie chorobowe),
4. ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (ubezpieczenie wypadkowe).

Ubezpieczenia społeczne zmierzają do minimalizowania ryzyka socjalnego związanego z zaistnieniem określonej sytuacji. Podstawą wyodrębnienia poszczególnych ubezpieczeń są różne ryzyka socjalne, przed skutkami wystąpienia których dane ubezpieczenie (rodzaj ubezpieczenia społecznego) chroni ubezpieczonych.

Osoby objęte obowiązkiem ubezpieczenia

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wyróżnia dwie grupy ubezpieczonych:

• ubezpieczonych obowiązkowo – art. 6 ustawy,
• ubezpieczonych dobrowolnie – art. 7 ustawy, prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo.

Nie przytaczając w tym miejscu całego katalogu zawartego w art. 6 ustawy, wskażmy tylko przykładowo, że ubezpieczeniem obowiązkowym objęte są między innymi osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

1. pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,
2. osobami wykonującymi pracę nakładczą,
3. osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej zleceniobiorcami, oraz osobami z nimi współpracującymi,
4. osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Przynależność do niektórych spośród wskazanych wyżej grup nie zawsze jednak oznacza bezwzględny obowiązek ubezpieczeniowy. Występują np. sytuacje tzw. zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych, w których część przychodów może być nie oskładkowana.

Pracownik w ustawie o sus

Artykuł 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zawiera wyjaśnienie używanych na gruncie ubezpieczeń społecznych określeń dotyczących poszczególnych osób objętych ubezpieczeniami. Rozumienie tych określeń jest często inne niż to, które wynika z odrębnych przepisów. Przede wszystkim znacząco rozbudowano pojęcie pracownika.

...