Zrozumieć podatek VAT (19) Moment powstania obowiązku podatkowego – wprowadzenie

W poprzednich lekcjach wspominaliśmy już, że prawidłowe rozliczanie podatku VAT wymaga ustalenia kilku zmiennych – oprócz stawki podatku i podstawy opodatkowania oraz wartości podatku naliczonego konieczna jest znajomość reguł dotyczących momentu powstania obowiązku podatkowego. Poszczególne przychody opodatkowane VAT należy przyporządkować bowiem do konkretnych okresów rozliczeniowych – i tu właśnie potrzebna jest znajomość zasad, które omówimy w kilku najbliższych lekcjach.

Moment powstania obowiązku podatkowego VAT – zasady ogólne

Zgodnie z art. 19a ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z wyjątkami wymienionymi w dalszej części tego artykułu. Wyjątki te są dość liczne i zajmę się nimi w następnej kolejności, ale jeśli dostawy czy usługi nie zostaną wśród nich wymienione, będziesz ustalać moment powstania obowiązku podatkowego na zasadach ogólnych – biorąc pod uwagę moment dokonania dostawy lub wykonania usługi.

Dokonanie dostawy towarów następuje z chwilą przeniesienia prawa do rozporządzania nimi jak właściciel. Oto kilka przykładów.

Jeśli towar jest wydawany bezpośrednio nabywcy lub osobie przez niego wskazanej, dokonanie dostawy towaru następuje z chwilą jego wydania.

Jeżeli towar jest dostarczany transportem własnym dostawcy lub najętym przez niego do miejsca wskazanego zgodnie z umową przez nabywcę – dokonanie dostawy towaru następuje co do zasady z chwilą dostarczenia go do miejsca wskazanego przez nabywcę.

W przypadku towaru pozostawianego w miejscu wskazanym przez nabywcę - np. w sytuacji, gdy nabywca prosi o pozostawienie – odpłatnie lub nieodpłatnie – towaru na określony czas w magazynie dostawcy – dokonanie dostawy towaru następuje z chwilą pozostawienia go w uzgodniony sposób do dyspozycji nabywcy.

A gdy towar jest wysyłany przez dostawcę nabywcy za pośrednictwem przewoźnika, kuriera, poczty itp. (a ryzyko utraty towaru ponosi nabywca) – dokonanie dostawy towaru następuje z chwilą wydania go podmiotowi, który jest zobowiązany do jego dostarczenia, z tym bowiem momentem dostawca przenosi prawo do rozporządzania jak właściciel.

W przypadku świadczenia usług co do zasady datą wykonania usługi jest data wykonania wszystkich czynności składających się na tę usługę. Ale i tu ustawa przewiduje wiele wyjątków w odniesieniu do poszczególnych rodzajów usług.

Omówię zatem teraz te wyjątki, zaczynając od najczęściej występujących.

Zaliczki i zapłaty częściowe

Jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

...