Księgi handlowe krok po kroku (22) Wprowadzenie do amortyzacji

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się według zasad określonych w art. 32 ustawy o rachunkowości.Zgodnie z jego treścią odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia wartości początkowej środka trwałego na ustalony okres amortyzacji. Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie – nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego albo przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego.

Jak wynika z powyższego, ustawa o rachunkowości nie precyzuje dokładnie momentu, w którym należy zacząć dokonywać odpisów amortyzacyjnych. Mówi tylko, że rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania. Oznacza to, że pierwszego odpisu amortyzacyjnego można więc dokonać bezpośrednio po przyjęciu środka trwałego do używania lub też później.

Warto w tym miejscu odnieść się do przepisów ustaw podatkowych. Zarówno ustawa o PIT, jak i ustawa o CIT wskazują, że dla celów podatkowych odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środka trwałego, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek trwały wprowadzono do ewidencji.

Jak widać, mimo że terminy rozpoczęcia amortyzacji w ustawie o rachunkowości i ustawach podatkowych określone zostały nieco odmiennie, nie są one jednak ze sobą w sprzeczności. Termin amortyzacji podatkowej mieści się bowiem w terminie wynikającym z ustawy o rachunkowości. Różnica polega na tym, że środek trwały przyjęty do używania np. w październiku dla celów podatkowych amortyzować możemy od listopada, dla potrzeb bilansowych natomiast pierwszy odpis amortyzacyjny może być dokonany już w październiku.

Pamiętać jednak trzeba, że kosztem uzyskania przychodów jest odpis amortyzacyjny dokonywany tylko na podstawie przepisów ustaw podatkowych. Z tego względu wiele jednostek rozpoczyna amortyzację dla potrzeb bilansowym w tym samym terminie, który wynika z ustaw podatkowych.

Odpisy amortyzacyjne a umorzeniowe

Wskazaliśmy wyżej, że odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia wartości początkowej środka trwałego na ustalony okres amortyzacji. Wyjaśnijmy zatem, czym jest wspomniany odpis amortyzacyjny, a czym umorzeniowy.

Najprościej rzecz ujmując, odpis amortyzacyjny jest zaewidencjonowaną jako koszt wartością, która odzwierciedla utratę wartości początkowej danego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Odpis umorzeniowy jest natomiast zmniejszeniem wartości początkowej aktywów trwałych.

Co do zasady w ewidencji księgowej odpisy umorzeniowe ujmowane są po stronie Ma konta 070 Odpisy umorzeniowe środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Konto to jest kontem bilansowym, co oznacza, że jego saldo końcowe to jednocześnie saldo początkowe następnego roku obrotowego. Konto to zmniejsza wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Prezentuje ono sumę odpisów dokonanych od początku używania danego składnika aktywów jednostki.

Jeśli chodzi natomiast o odpisy amortyzacyjne, mają one charakter kosztowy. Oznacza to, że w księgach rachunkowych jednostki ewidencjonuje się je w ciężar kosztów działalności operacyjnej. Odpisy amortyzacyjne ewidencjonuje się po stronie Wn konta 408 Amortyzacja. Inaczej niż konto dotyczące odpisów umorzeniowych, konto amortyzacji jest kontem wynikowym. Oznacza to, że na koniec każdego roku obrotowego obroty z tego konta przeksięgowuje się na konto 860 Wynik finansowy. Z zasady tej wynika fakt, że konto dotyczące amortyzacji na koniec i początek roku obrotowego nie ma salda. Odpisy amortyzacyjne księgowane na tym koncie odzwierciedlają bowiem bieżące zużycie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej w ciągu jednego roku obrotowego.

Przejdźmy teraz do zasad dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla potrzeb bilansowych.

...