Czytanie sprawozdań finansowych (16) Rachunek przepływów pieniężnych - Wartość informacyjna

Środki pieniężne w każdej jednostce gospodarczej znajdują się w ciągłym ruchu. Ruch ten zaczyna się od wniesionego kapitału pochodzącego od właścicieli albo od pożyczkodawców. Pozyskane w ten sposób środki pieniężne są następnie wydatkowane na inwestycje polegające na zakupie budynków, maszyn i urządzeń, środków transportowych itd., w części zaś – na materiały do produkcji, wynagrodzenia dla pracowników i wydatki ogólne. W wyniku procesu produkcyjnego czy świadczenia usług powstają gotowe produkty bądź usługi, które są sprzedawane za gotówkę lub na kredyt.

Zarządzanie płynnością oznacza takie sterowanie wpłatami i wypłatami, aby te pierwsze były w stanie pokryć te drugie, a ewentualną różnicę na minus zrównoważyć wcześniej zaciągniętymi na ten cel kredytami. Zarządzanie płynnością to tworzenie i kontrolowanie rezerwy gotówkowej. Jest możliwe dzięki prognozowaniu i planowaniu przepływów pieniężnych. Służy temu sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych.

Wartość informacyjna rachunku przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych pozwala odpowiedzieć na następujące pytania:

1. Czy przedsiębiorstwo jest „generatorem” gotówki, czy też jej „pochłaniaczem”?
2. Czy środki pieniężne są uzyskiwane/pochłaniane z działalności operacyjnej, czy nieoperacyjnej?
3. W jakim stopniu środki pieniężne są produktywne w stosunku do działalności operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej?
4. Pomiędzy jakimi segmentami działalności następuje zwiększony przepływ środków pieniężnych?
5. W jaki sposób przedsiębiorstwo finansuje deficyt gotówki lub wykorzystuje jej nadwyżkę?
6. Jaka jest jakość zysku przedsiębiorstwa?

Mimo że to element sprawozdania finansowego bardzo wartościowy z punktu widzenia analizy finansowej, dostępność danych jest niestety znacznie ograniczona. To dlatego, że rachunek przepływów pieniężnych obowiązkowo muszą sporządzić jednostki, których sprawozdanie finansowe podlega badaniu przez biegłego rewidenta, zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Jak pamiętacie z pierwszej lekcji, ten obowiązek dotyczy w praktyce największych podmiotów kontynuujących działalność:

• banków, zakładów ubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji,
• spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych,
• jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,
• jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
• spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,
• pozostałych jednostek, które w 20xx -1 roku spełniły, co najmniej dwa z następujących warunków:
  • średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
  • suma aktywów bilansu na koniec roku stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,
  • przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro.

Przeliczenia dokonujemy zgodnie z kursem średnim NBP na dzień bilansowy, tj. 31 grudnia 20xx r.

Dodajmy, że jednostka może też sporządzić rachunek przepływów pieniężnych dobrowolnie mimo braku takiego obowiązku.

Rachunek przepływów pieniężnych pokazuje, że zdolność do generowania gotówki to coś zupełnie innego niż osiąganie zysku czy strata bilansowa. To zestawienie ukazujące generowanie efektów z przepływów środków pieniężnych w przekroju działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.

Przyjrzyjmy się przykładowi liczbowemu, który potwierdza, że wartości wyniku finansowego – szczególnie jeśli spojrzymy na segmenty zysku – to całkowicie inne wartości niż to, co w ramach przepływów pieniężnych udało się wygospodarować.

...